|
||
|
13 december Dat dit kan Nog steeds denk ik bij alles: wat fijn dat dit kan. De rondjes om de vijver met Doris zonder loden jas en schoenen. Rechtop zittend werken. Meerdere afspraken op een dag. Niet bij alles hoeven denken: wat weegt dit en wat kan er nog bij. Ad libidum douchen en tandenpoetsen. Elke nacht slapen. Hardlopen (mijn rondjes draven). Kunnen voelen zonder zieker te worden: kunnen huilen om iets wat me raakt, hard lachen, meeleven met wie medeleven nodig heeft. Dit overheerst en relativeert alles - de reizen, de boeken die ik aan het afmaken ben, de rest - en tegelijk maakt het alles wat wel kan belangrijker (want het is niet voor lief te nemen). Het is niet voor lief te nemen, lezer, en natuurlijk is al het lijden relatief. Maar als je niet ernstig ziek bent dan is dat fantastisch, echt fantastisch.
12 december Ook nog dit
11 december In het matte winterlicht Afgelopen week kwam ik er weer achter dat een journalist mijn werk heeft geplagieerd in een boek. Het is de derde keer dit jaar, dat een Nederlandse journalist of filosoof mijn ideeën overneemt als zijnde de hare. En dan zijn er ook nog de mensen die mijn werk als stapsteen gebruiken voor hun eigen werk maar het niet noemen. Dat is heel vreemd om mee te maken. Internationaal word ik wel gewoon geciteerd - niet altijd, maar wel in 95% van de gevallen. Maar Nederlanders citeren niet. Het heeft te maken met slordig denken en de afwezigheid van een intellectuele cultuur (een serieuze uitwisseling van ideeën, gebaseerd op argumenten van anderen en jezelf, boeken, enz. - denken is een gemeenschappelijk project, dat wordt hier niet serieus genomen), alleen is het natuurlijk gewoon diefstal. En je wordt er zelf niet minder van als je iemand citeert. Ik ergerde me eraan, maar vind het ook niet de moeite waard om er een hele zaak van te maken. In plaats daarvan ging ik met Doris naar de duinen, waar we onze speciale wandeling maakten. We zagen veel mooie kronkelbomen, er heerste winterstilte, hoewel de vogels hard floten. Dat dit mag blijven bestaan, dacht ik, deze wereld waarin mensen niet de hoofdrol spelen, dat dit zo lang mogelijk mag blijven bestaan.
10 december Gesprekken met Doris 1. Doris en ik hadden gisteravond weer een leuk gesprek. Ze had een restje chili sin carne gehad en daarna was ze onophoudelijk aan het smakken. Dus ik zei: 'Zit er wat tussen je tanden?' Ze kent het woord tanden natuurlijk omdat we elke dag tandenpoetsen. Ze keek begrijpend naar me. 'Kom,' zei ik. 'Dan haal ik het eruit.' Toen kwam ze schoorvoetend naar me toe, want ze houdt er niet van als ik iets bij haar doe wat ze niet kent, maar ze vond het ook irritant dat er wat tussen haar tanden zat. Ik kon zo een boon achter haar voortanden vandaan halen, en toen was ze blij en hadden we elkaar weer heel goed begrepen.
9 december Wortels versus beton 12-0 voor de bomen.
8 december Op straat kunnen lopen In het vliegtuig naar huis zat ik naast een psycholoog die een paar maanden in Duitsland gaat wonen. Haar dochter woont er ook, en ze wil zo graag ergens wonen waar ze veilig op straat kan lopen. Ze vertelde dat ze een mooi huis heeft, maar alleen naar de supermarkt kan. De rest van de stad is te onveilig. Alina, de onderdirecteur van de school in Tlajomulco, vertelde me ook over de onveiligheid, vooral voor vrouwen (er verdwijnen in Jalisco veel vrouwen, meer dan waar dan ook in Mexico, en ze zijn nog maar net begonnen daarover te praten en zien het nog maar kort als een probleem). People are desperate, had Guillermo, mijn gids, me eerder verteld. Terug in de bus in Nederland zag ik het land door hun ogen. Zo veilig, met genoeg water (de mensen in Tlajomulco hebben niet genoeg water - de rijken wel, de armen niet), goed onderwijs voor iedereen, sociale voorzieningen. En dan toch zo'n racistisch en angstig volk. Natuurlijk worden mensen opgezweept door de politiek en media, maar het is verdrietig dat we niet de goede kant op gaan, terwijl we de mogelijkheid hebben om rechtvaardig samen te leven.
7 december Ik vraag me af of de bomen in Mexico moe zijn Ze zagen er moe uit, moe en dorstig, en het lijkt me ook zwaar om het hele jaar te bloeien, het hele jaar in de warmte te staan zonder genoeg water.
6 december Handig
5 december De staat van de Europese literatuur Het tweede optreden van gisteren was op de beurs, tijdens het European Festival of Literature. Het was een panelgesprek (een van de drie waar het festival uit bestond) met drie andere schrijvers. De Spaanse vragen van de moderator waren onmogelijk te verstaan door ruis op de lijn en gebrekkige vertaling, maar in de loop van het gesprek kregen we er lol in om op te reageren op de woorden die we wel verstonden. De moderator zat er dus een beetje voor spek en bonen bij, en hij beëindigde het gesprek per ongeluk een uur te vroeg - het zou twee uur duren, maar hij stopte er na een uur mee. 'Ssst,' zei Ulla Lenke, die naast me zat, toen ik mijn verbazing uitsprak. 'Straks willen ze nog doorgaan.' Eigenlijk denk ik ook dat het zo beter was dan als het nog een uur was doorgegaan, want het was best een coherent verhaal over de staat van de literatuur en het democratische belang van zorgvuldige en poëtische taal. Toen ik onderweg naar buiten liep, was het nog heel druk op de beurs. Er stonden lange rijen voor de bussen die de mensen weer wegbrachten. 'In het Spaans noemen we dit een zee van mensen,' zei Guillermo. 'In het Nederlands ook,' zei ik. Het was nog warm, op het plein speelde iemand gitaar.
4 december Schoolbezoek Vandaag bezocht ik een school in Tlajomulco, ten zuiden van Guadalajara. Ik werd opgehaald door Alina, de onderdirecteur van de school. Ze vertelde me dat Tlajomulco de stad is met de meeste drugscriminaliteit in Mexico en het hoogste femicidecijfer. De kinderen hebben eigenlijk allemaal te maken met criminaliteit in hun familie (een groot probleem hier is dat de drugshandelaren ook in de politiek zitten waardoor criminelen de hand boven het hoofd wordt gehouden en burgers niet weten wie ze kunnen vertrouwen). Maar sommigen redden het, komen eruit. Na aankomst kreeg ik eerst een rondleiding. Coca Cola heeft een wateropvangsysteem gesponsord waar ze erg trots op zijn. Ze doen ook aan recyclen en je kunt je waterfles vullen bij een kraan (het kraanwater hier is niet drinkbaar). In het afgezette stukje begraven ze de poppen van monarchvlinders zodat die veilig kunnen groeien. Als ze uitkomen vliegen ze naar Canada. Daarna begon het programma. Eerst werd er voor me gedanst en daarna begon de conferentie, zoals ze het noemden. De kinderen hadden Dierentalen en De grenzen van mijn taal gelezen. De tent was speciaal versierd voor de gelegenheid. Er waren ook honden. Bij de school zorgen ze voor tien honden en een kat. Het kleintje is geen pup maar een kleine hond met prachtige oren. Mexicaanse straathonden zijn heel mooi (de paarden hier zijn ook heel erg mooi). Ik hoorde dat de kinderen eigenlijk vakantie hebben maar ze waren er toch in groten getale en deden heel actief mee, ze stelden goede vragen. Na afloop aten we ijs, een specialiteit uit de regio, voor mij een vegan versie. Dat veganisme van mij vonden ze een bezienswaardigheid op zich, ik kreeg voor ik wegging een mand met vegan snacks en een oorkonde. Ik vond het een nederigmakend bezoek. Ik werd naar het hotel teruggebracht door de directeur, een man die niet tot mijn schouders kwam en nauwelijks Engels sprak. Hij kon me wel vertellen dat er hier in de bergen poema's wonen.
4 december Er zijn veel plasticwinkels in Guadalajara
3 december Ik, vogel van het bloeiende water Toen ik E. schreef dat ik in Guadalajara was, vertelde ze dat ze fan is van Nezahualcóyotl, een Mexicaanse dichter uit de 15e eeuw. Ik kende zijn werk niet, maar vond net deze gedichten in Nederlandse vertaling op internet, die jullie vast ook mooi vinden.
3 december Luisteroefeningen De column in de krant vandaag gaat over luisteren. Hier.
3 december Ergens zijn Ik ben in Guadalajara voor de boekenbeurs. Deze beurs is de grootste boekenbeurs in Zuid-Amerika, en het is ook echt een heel boekenfeest waar veel lezers naartoe komen (zoals die in Göteborg in Zweden). Vanuit mijn hotelkamer zie ik de hele dag mensendrommen richting de beurs gaan, en vanaf eind van de middag ook weer in de omgekeerde richting. Het eerste optreden was samen met Mariana Matija uit Colombia, die zich bezighoudt met luisteren naar de aarde. Het was vijftig minuten maar het had net zo goed twee keer zo lang kunnen zijn. Salon 2 zat vol. Na afloop moesten we op de foto. Het is allemaal goed geregeld. De reis was rommeliger - na de grote vertraging bleek in Mexico dat ik niet meekon met de tweede vlucht. Sterker nog, ik stond niet in het systeem en was dus volgens de persoon bij de balie niet in Mexico. Maar ik ben er toch, zei ik. Daarop knikte ze vertwijfeld. Uiteindelijk moest ik zeggen dat de ambassade de reis had geboekt en toen kwam de leidinggevende erbij en kon ik verder. Ik werd opgehaald door mijn host, Guillermo, hoofd van de afdeling Finance op de universiteit en bakker. Op een gegeven moment omschreef ik Nederland als 'very wet, and very racist'. Dat is ook voor het eerst. Straks ga ik weer op pad, nu is het nog stil in het hotel en buiten. Uit het hotelraam zie ik in de verte de bergen die de stad omgeven, als wakers.
2 december De kerststemming in Guadalajara
1 december Ik droomde dat ik uit tekst bestond en in een vierkantje zat
30 november De Schipholmuizen Op Schiphol voerde ik de muizen. Ik wist niet dat er zoveel muizen op de luchthaven wonen - ik was er niet eerder zo laat en overdag verbergen ze zich natuurlijk voor de mensendrommen. Omdat mijn vlucht was vertraagd ('this flight is a special operation' zei de steward de volgende ochtend, we gingen pas om kwart over twee weg en het was allemaal nogal chaotisch en vaag) zocht ik een plek waar ik rustig even kon gaan liggen. Ik vond een bank achteraf, een lange met een plat hard kussen, en nam mijn plek in. Onderweg door de vertrekhallen had ik muizen zien wegschieten onder de hekken van winkels en zwarte randen die tot de grond leken te komen. Ik had daar wat van de cranberry-notenmix die ik bij me had voor ze gestrooid en deed dat hier ook, want ze hadden goed schoongemaakt. Eerst kwam er een babymuis, een klein dopje, voor wie de noten te groot waren, of gewoon niet lekker roken. Toen kwam er een volwassen muis, die wel heel blij was met het eten. Samen aten ze een cranberry en daarna een hazelnoot. De grote muis besloot een paar van de andere noten naar een geheime plek te brengen. Ik vertel niet waar want dat is geheim. Ik deed mijn ogen toen maar dicht. Misschien is dit waarom mensen op safari gaan, dacht ik later, terwijl je dus op Schiphol heel goed kunt zien hoe bijzondere dieren leven. Maar vertel het maar niet verder, anders worden ze vast vermoord.
29 november Muizenleven In maart verschijnt Muizenleven. Hier is vast het omslag, ontworpen door Boris Snauwaert. Miek Zwamborn is as we speak bezig met de vormgeving van het binnenwerk. Het is een eer als iemand zo precies en poëtisch meedenkenkt, dus daar ben ik heel blij mee.
28 november Monument voor de dieren die in romans alleen worden opgevoerd om te worden gemarteld of vermoord In romans worden niet-menselijke dieren vaak alleen opgevoerd om te worden gemarteld of vermoord. Een voorbeeld is de hond in Stig Dagermans Het verbrande kind. Die wordt alleen gebruikt om de nogal wrede inborst van de menselijke hoofdpersoon gestalte te geven. Ik hou eigenlijk altijd meteen op met lezen als dieren zo worden ingezet in een verhaal omdat ik het zo problematisch en objectiverend vind (je hebt als schrijver een verantwoordelijkheid naar je personages, ook de niet-menselijke, zeker als je ze laat sterven) maar nu wil ik toch wat meer aandacht besteden aan het fenomeen. Dus ik wil deze dierlijke personages verzamelen en wat meer eer geven in een tekst die speciaal voor hen is. Ik weet dat jullie veel lezen, dus misschien willen jullie ook opletten. Als je zo'n passage tegenkomt, stuur me een bericht op e.r.meijer apenstaartje uva.nl. Liefst met een paar regels uit het boek erbij. Dank alvast.
27 november Miez en Zmeu worden groot Ze zijn ondertussen goede vrienden van Doris geworden, Zmeu en Doris spelen elke dag samen. We gaan graag samen op pad en ze mogen van Doris ook in de slaapkamer slapen.
27 november De politieke schaal Op 11 december geven Alasdair Cochrane en ik allebei een co-referaat bij een praatje van Sue Donaldson en Will Kymlicka over verschillende politieke gemeenschappen (meersoortige, en die van andere dieren). Voor wie geïnteresseerd is, je kunt je via deze pagina registreren.
27 november Nootje (de dierenkliniekkat)
26 november Een kwestie van schaal Wie zich bekommert om de wereld en wil bijdragen aan een meer rechtvaardige planeet doet er goed aan na te denken over welke handelingen nut hebben. Een handig hulpmiddel hierbij is om de schaal waarop je je begeeft serieus te nemen. Als Trump en Netanyahu je niet volgen op X of insta en je rond de 100 volgers hebt, heeft het waarschijnlijk niet zo heel veel nut om verontwaardigde berichten over Palestina of de Amerikaanse presidentsverkiezingen te plaatsen. Sterker nog, extra meningen toevoegen vervuilt de digitale wereld verder. Maar het kan wel veel nut hebben om vegan te koken voor mensen die het kunnen gebruiken, taallessen te geven aan vluchtelingen, duivenvoeten te ontdraden of op een andere manier in de echte wereld wat uit te maken. Niet iedereen is daartoe in staat. Maar online is ook meer mogelijk dan alleen meningen herhalen. Je kunt bijvoorbeeld brieven schrijven aan mensen die onterecht gevangen zitten, je kennis en kunde delen, of iets moois maken waar anderen zich over kunnen verwonderen. De online wereld is ook de echte wereld, maar we lijken daar voor onszelf belangrijker dan we zijn. Het is zonde dat er zoveel energie naartoe gaat die ook iets in de echte wereld had kunnen bewerkstelligen.
25 november Het belang van verder kijken dan de neus lang is Er staat een stuk in de NRC over het longcovidonderzoek van het Erasmus MC en C-Support (een organisatie die patiënten ondersteunt). Op zich goed dat ze erover schrijven, maar het is zo raar dat ze andere PAIS niet noemen (ME, Q-koorts, enz). Het is belangrijk om dat wel te doen zodat lezers en patiënten begrijpen dat lc geen mysterieuze ziekte is die uit het niets komt, maar een postviraal syndroom, en die zijn al oud als de weg naar Rome (en werden bv al uitgebreid gedocumenteerd na de Spaanse Griep en de Mexicaanse Griep). Onderzoekers moeten die literatuur er ook bij nemen om meer inzicht te krijgen in het verloop van al deze ziektes, die ongeveer hetzelfde werken. Vanuit kennistheoretisch oogpunt, zodat onderzoek niet herhaald hoeft te worden en om met wat we al weten de puzzel aan te vullen (er is al heel veel bekend). Maar zeker ook vanuit moreel oogpunt, want alle mensen met deze ziektes hebben een shitleven en moeten worden geholpen.
24 november De bomen in Boekarest doen dienst als palen
23 november Het einde van de burger Onderweg las ik eindelijk Het ontmantelen van de demos van Wendy Brown (uit 2015, dus pre-Trump). Dat boek is een aanrader voor iedereen die benieuwd is naar hoe het neoliberalisme (een vaag begrip dat op verschillende manieren is gedefinieerd) subjecten vormt. Volgens Brown zijn de burger en het politieke subject in de verdrukking geraakt door de nadruk die ligt op het marktdenken en het beeld van de mens als producent. Die nadruk zit in de politieke praktijken en instituties, maar ook in de taal en hoe we denken over het goede leven. Ze schrijft ook over hoe ons idee over de vrijheid van meningsuiting wordt beïnvloed door deze ideologie. De vraag is nu hoe en waarom rechts populisme (aangevuld door neoconservatisme) zo'n goede voedingsbodem heeft gevonden in dat neoliberale denken. Het lijkt een overtreffende trap van consumentisme, die leidt tot politieke luiheid die versterkt wordt door de schermrealiteit. Als online zo alomaanwezig is (inclusief gelijkgestemden) hoef je in de echte wereld weinig meer te verrichten. Maar daar moet ik nog even over verder denken. In elk geval gaat er iets mis in de opvoeding van mensen als burgers (en/of politieke subjecten) (die doorlopend zou moeten zijn, want socialisatie gaat altijd door, ten goede en ten kwade).
22 november Handig Van deze parkeerplaats in Boekarest kun je niet wegrijden. In de auto's liggen briefjes met telefoonnummers achter de ruit. Ik weet niet of het de bedoeling is dat je iedereen belt als je eruit wil, of dat iedereen tegelijk wegrijdt (bijvoorbeeld aan het eind van een werkdag). Maar het is hoe dan ook een arbeidsintensief proces. De rode auto vooraan heeft wel een goed nummerbord.
21 november Op straat
21 november Luisteren (de Roemeense aflevering) op de foto: de prijzenkast in het kantoor van de decaan, waar we thee dronken na afloop van mijn lezing Ik ben in Roemenië om een lezing te geven over luisteren naar niet-menselijke dieren en andere wezens (luisteren is blijkbaar het thema van november). De dierfilosofie is hier nog erg marginaal dus ik probeer mijn collega's hier ook op te stoken om het onderwerp serieus te nemen. Er waren redelijk wat studenten bij de lezing (gebaseerd op deze tekst), wat me beviel en meeviel, en verder was het een typische academische presentatie. De vragen waren zoals overal. Er was een heel mannelijke man die na afloop erg kwaad werd. Hij kon al niet echt goed luisteren en zat als enige op zijn telefoon tijdens mijn verhaal. Zijn woede ging erover dat leeuwen en gazelles tegengestelde belangen hebben. Dat zal, hoewel we in de context van klimaatverandering ook gezamenlijke belangen hebben, maar het is geen tegenargument voor mijn verhaal omdat dat ging over je positie bepalen als mens. We moeten naar zowel de leeuw als de gazelle luisteren om te bepalen wat de juiste houding is. En binnen meersoortige samenlevingen (waar zowel leeuwen als gazelles geen deel van uitmaken) is luisteren onderdeel van een hechter gesprek. Het was een variatie op 'waarom mogen we geen dieren eten als andere dieren elkaar ook eten' - de eeuwige vraag tijdens lezingen. In de filosofie wordt deze denkfout de 'is-ought fallacy' genoemd: uit hoe het is kun je nooit afleiden hoe het moet zijn. Zie ook de positie van vrouwen en mensen van kleur.
20 november In het Gara du Nord Er wonen duiven in het station (lekker warm). De muur van het politiebureau. 2021 was Europees jaar van het spoor. Even een moment voor jezelf.
20 november Stem Toen ik het vliegveld van Boekarest uitliep naar het treinstation begon ik te huilen. Ik dacht aan Olli, die elf jaar geleden uit dit land naar Nederland kwam en hier zijn vrienden achterliet. Voor de zoveelste keer, hij was al uit zijn gemeenschap weggehaald en naar verschillende asiels gebracht. Hij heeft gezien hoe andere honden werden vermoord, werd zelf beschoten en geslagen en uitgehongerd, maar omdat hij iemand was met zoveel liefde voor anderen denk ik dat hij zijn vrienden en familie zo gemist zal hebben. Vorig jaar was ik in zijn stad, maar toen was ik ziek en daardoor minder aanwezig. Nu voelde ik hem in het melancholische landschap. Zijn eerste leven.
19 november Ik wil de kinderen horen De column van vandaag gaat over degenen die we nu niet horen in het politieke en publieke debat, maar waar we naar zouden moeten luisteren. Hier.
18 november Dag strand met veel gezichten
17 november Je gele periode
17 november Een mooi rood blad 'Wat zoekt u?' vroeg een oudere man, die me bij de vuurtoren zag speuren. 'Kleine dingetjes om na te na te tekenen,' zei ik. Hij dacht even na en besloot het toen te accepteren als iets normaals. 'Hier,' zei hij, toen hij bijna aan het eind van het pad was. 'Een heel mooi rood blad.' Ik nam het mee, ook al had ik geen kleurpotloden bij me, hij had gelijk, het was echt een heel mooi rood blad.
16 november Kooiweg
16 november Leren luisteren Na afloop van de luisterwandeling hadden we het over de betekenis van luisteren. Want als je echt luistert stel je je open, loop je het risico te veranderen, gehoorzaam je aan iets buiten jou. Je zet jezelf en wat je denkt te weten even opzij. Dat is een morele handeling, en iets waar je je in kunt oefenen. Bijvoorbeeld met een luisterwandeling.
15 november Januari Eind januari verschijnt Variaties op aanwezigheid, een lang prozagedicht over long covid, of leven in steeds dezelfde dag. Het omslag is er al, dus dat deel ik vandaag met jullie.
15 november De taal verliezen Gisterochtend ging ik in gesprek met een groepje Schiermonnikoogse ouderen. Zij konden mij vragen stellen over het schrijverschap en ik hen over het eiland. Ik was vooraf vooral benieuwd naar plekken waar ik echt naartoe moest, omdat ik tijdens mijn residentie in januari in gesprek wil met het eiland, en dat doe je als eerste lopend. Maar tijdens het gesprek werd ik ook gegrepen door de taal. Het schiermonnikoogs (een variatie op het Fries) is een uitstervende taal. Er zijn nog ongeveer 25 mensen die het spreken. Het is goed gedocumenteerd, er zijn woordenboeken, maar er is geen manier meer om het te leren. Dat was een jaar of tien geleden nog wel zo. Veel kleine talen sterven uit en dat is zonde, omdat ze altijd iets unieks uitdrukken over een plaats of de mensen die ze spreken. Wordt (misschien) vervolgd.
14 november Aanwijzingen
14 november Oog is eiland Schiermonnikoog betekent eiland (oog is eiland) van de grijze monniken (schier is grijs). Het is grijs hier vandaag maar in het grijs zitten allerlei kleuren verstopt, vooral blauw en geel. Zoals het strand geen egale zandvlakte is maar lappendeken van patronen. Mooi abstract werk van wind, zand en zee.
13 november De weg vinden in het donker Het thema van vandaag was je weg vinden in het donker, niet metaforisch, maar letterlijk. Ik reed naar Lauwersoog om daar te boot te nemen naar Schiermonnikoog en was bij het plannen hiervan vergeten hoe donker het is in Friesland. Over nauwelijks verlichte B-wegen rijden is altijd een avontuur - het is maar hopen dat er iemand voor je rijdt die de vorm van de weg uittekent. Eenmaal aangekomen op het eiland stond me de tweede donkerervaring te wachten. Ik had een fiets bij de boot gereserveerd, maar het dorp was wat verder dan google maps me van tevoren had verteld. Met het koffertje naast de fiets ging ik ook niet heel hard. Sterker nog, het leek alsof ik helemaal niet bewoog, omdat ik het landschap niet zag veranderen en het dorp tijdens het fietsen een tijdlang even ver weg leek. Naast me zag ik de dijk en de weilanden, af en toe stoven er eenden op (sorry eenden, voor het kabaal). Het was wel fijn, alsof ik in een loop in de tijd was terechtgekomen, ook al moest ik vrij hard trappen tegen de wind in. En het was melancholisch, zoals het autorijden in het donker dat ook is. Ik ben benieuwd naar wat er hier te zien is als het licht morgen is teruggekeerd.
12 november In je eigen schaduw staan
11 november Bird's-Eye Views Voor het tijdschrift Politics and Animals (een academisch tijdschrift waar ik redacteur voor ben) interviewde ik pattrice jones van VINE Sanctuary over haar nieuwe boek, Bird's-Eye Views. pattrice is een fijne gesprekspartner, met heel veel kennis over andere dieren en goede ideeën over hoe we anders kunnen denken en leven. Je kunt het interview hier lezen (in het Engels). En lees daarna ook vooral haar boek.
10 november Uit oma's fotoalbums
10 november Tegenvaller Mijn moeder ziet na haar staaroperatie ineens alles heel scherp. Dat valt niet mee. Vanochtend zei ze: 'Nu zie ik heel veel lelijkheid. Ik vind dat best wel shocking.'
9 november Omdat het zo stil is Hier nog eens de luisteroefeningen.
8 november Meersoortige dialogen Deze grijze dagen geef ik aan Multispecies Dialogues, het academische boek dat in februari uitkomt. Ik kreeg de geredigeerde versie terug van de uitgever. Na het verwerken van de opmerkingen van de redacteur heb ik het bestand nog eens geprint en nu lees ik het zorgvuldig door, een traag en stil werkje. Printen is nodig want op een scherm mis je altijd de helft. Het is een bijzonder boek, dat ook met zichzelf in gesprek gaat, daar hou ik altijd van. Soms vraag ik me af waar de boeken toch vandaan komen. Jullie moeten nog even wachten voor je het kunt lezen, maar het is dan wel open access, dus voor iedereen gratis te downloaden.
7 november Het einde van de wereld blijkt zich gewoon in het Twiske te bevinden
6 november Ongelijkheid Naast het afgrijselijke nieuws dat Trump de verkiezingen heeft gewonnen (doei planeet) las ik dat sociale klasse mede je overlevingskans bij kanker bepaalt. Arme mensen gaan eerder dood aan kanker dan rijke, zeg maar. Lees op de website van de NOS hoe en wat. Aan Trump kunnen we weinig doen (nog los van dat NL ook en masse fascisten heeft verkozen), maar dit is in principe op te lossen.
6 november Uitnodiging voor mensen met lc en vergelijkbare ziektes om mee te doen aan 'Een lijst van dingen die we missen' Beste allemaal,
5 november LCC3: Animals and Long Covid
5 november Nieuws van de dag In de column schrijf ik vandaag over de discussie over euthanasie bij psychisch lijden en hoe onze samenleving de waarde van verschillende levens weegt (de Amerikaanse presidentsverkiezingen krijgen al genoeg aandacht). Hier. En vanmiddag is er weer een longcovidconversatie, waarbij ikzelf ook een praatje zal geven. Mocht je erbij willen zijn klik hier voor de zoomvergadering (het begint om 12 uur). Na afloop zal de lezing te bekijken zijn via de website. En op het meersoortige blog staan foto's van Doris' nieuwe hobby. Hier.
4 november Een kraaienvergadering bij het tankstation Je kunt het niet goed zien op deze telefoonfoto maar alle bomen zitten vol met kraaien.
4 november Zonder hoofddoek Het eerste nieuwsbericht dat ik vanochtend las ging over de Iraanse vrouw die als protest haar kleren uittrok toen ze werd aangesproken op dat ze haar hoofddoek niet of niet op de juiste manier droeg. De foto erbij is echt fantastisch. Ook vanwege de laconieke houding van de omstanders. Lees hier het hele verhaal. In dit soort protest schuilt hoop.
3 november Spreken over Ik was vanmiddag te gast in Naturalis voor een groepsgesprek tijdens Letterlijk Leiden onder de noemer Klimaatpraat. De andere gasten waren Susanne Ferwerda (taalwetenschapper) en Jens van der Weele (taalstrateeg) en de moderator was Maarten Keulemans. Het was een zinnig gesprek waarin we vanuit verschillende hoeken onderzochten hoe taal een rol speelt en kan spelen in het inzichtelijk maken van de klimaatcrisis en het zoeken naar oplossingen. Van bovenaf en opzij werden we bekeken door opgezette dieren, van wie een deel speciaal is vermoord om in de collectie terecht te komen. In het Engels pleit ik voor responsibility and responsivity als het gaat om de verstandhouding tussen mens en de niet-menselijke wereld - verantwoordelijkheid en antwoorden op wat de anderen van ons vragen. Goed antwoorden vereist goed luisteren en begrijpen dat we al in gesprek zijn. Het soort gesprekken dat we vanmiddag voerden maakt deel uit van het ontwikkelen van een nieuwe houding. Maar daar hebben de doden in Naturalis niks aan.
2 november Vorig jaar Dit zelfportret maakte ik vorig jaar rond deze tijd, toen ik zo ziek was. En dit portret van Doris. Dit blad geeft het gevoel eigenlijk nog het beste weer. Of dit blaadje.
1 november De longcovidklinieken Vandaag gaan eindelijk de longcovidklinieken open. Zoals jullie weten is Nederland al jaren het enige Europese land zonder gespecialiseerde klinieken. Mooi nieuws, denken jullie nu dus misschien. Maar dat valt tegen. Ten eerste kunnen er duizend patiënten terecht. Er leiden 450.000 mensen aan long covid op dit moment, van wie 100.000 ernstig gehandicapt zijn (dat zijn de mensen die niet kunnen werken, niet naar buiten kunnen, niet voor zichzelf kunnen opkomen). Ten tweede gaan ze onderzoek doen en mikken ze er volgens de NOS op om over een paar jaar richtlijnen voor huisartsten. Over een paar jaar! Terwijl je die nu kunt opstellen aan de hand van internationaal onderzoek naar long covid, ME/CVS en vergelijkbare aandoeningen. Er zijn middelen, zoals ssri's, ldn, en mestinon die bij een significant deel van de patiënten helpen en die je dus moet voorschrijven als huisarts bij mensen die aanhoudend ziek zijn. Als je dat niet doet geef je mensen geen kans, maar dit moet allemaal voorzichtig worden opgebouwd ivm bijwerkingen. Je moet ook uitproberen of antihistaminetabletjes werken. Daar gaan sommige mensen enorm op vooruit (gewoon bij de supermarkt verkrijgbaar) - eerste generatie antihistamine werkt ook bij slapen dus mensen met slaapproblemen hebben daar een win-winsituatie te pakken (de weigering om mee te denken met slaapproblemen bij lc is ook walgelijk en heel Nederlands - zonder slapen kun je niet genezen en een halfuur geen tv kijken voor het slapen helpt geen ene fuck als je systeem overstuur is). Daarnaast zijn er supplementen die gewoon via internet beschikbaar zijn, bewezen werken bij een deel van de patiënten met lc of ME/CVS en geen bijwerkingen hebben terwijl ze wel werken voor een deel van de klachten. Je moet NAC proberen bij brainfog, D-ribose voor de spieren en energie, vitamines (vooral de B-vitamines zoals B1 en B3, maar pas op met B6) voor energie. Nicotinepleisters helpt bij een deel van de patiënten (google voor info, niet zomaar aan de slag gaan) dus die moet je proberen. Ashwagandha is fijn bij dysautonomie. En artsen moeten mensen heel goed uitleggen hoe de ziekte werkt, vooral hoe PEM werkt. Dat dit niet gebeurt is gewoon kwaadaardig want je houdt een grote groep mensen ziek en het is een afgrijselijke ziekte. Voor patiënten die dit lezen: google de middelen voor je aan de slag gaat. Op fora is veel informatie te vinden. Er zou ook een lijst moeten komen met huisartsen die wel op de hoogte zijn zodat je weet waar je heen kunt als patiënt. (Zie hier de pagina met andere stukken die ik schreef over long covid.)
31 oktober Als boomstammen Door alle omgevallen en gekapte bomen gisteren moest ik aan Die Bäume van Kafka denken: Denn wir sind wie Baumstämme im Schnee. Scheinbar liegen sie glatt auf, und mit kleinem Anstoß sollte man sie wegschieben können. Nein, das kann man nicht, denn sie sind fest mit dem Boden verbunden. Aber sieh, sogar das ist nur scheinbar.
30 oktober Oktober meemaken Dit is mijn eerste herfst sinds 2021, en dat jaar was mijn vader net dood, dus toen was ik ook niet echt aanwezig. Dus het is eigenlijk de eerste herfst die ik bewust meemaak sinds 2020. Vorig jaar en het jaar daarvoor was ik heel ziek in oktober en november. Ik denk er nu steeds aan dat ik vorig jaar de wintertijd zo erg vond: nog een uur langer ellende per dag. Het is heel makkelijk om te vergeten wat je voor je ziet. Maar dit jaar zie ik zoveel. Doris en ik gingen vandaag met Miriam in het bos bij Dieren wandelen. Doris ging steeds op boomstammen staan. We ontmoetten veel interessante paddenstoelen. En ook deze feloranje bosbewoner van ons onbekende origine. Deze foto wil ik ook nog graag laten zien. Er gebeurt in het bos steeds zoveel op een kleine plek. Mensen denken vaak op de verkeerde schaal. Tot slot deze porseleinzwammen. Die naam leerde Miriam me. Op de terugweg reden Doris en ik over een heel melancholische weg langs een kanaal. Het regende, de auto's hadden hun lichten aan. Aan weerszijden van het water stonden donkere bomen die gele bladeren lieten vallen. Autorijden is in de herfst en winter sowieso een melancholische activiteit. Al die mensen die onderweg zijn, al die lichtjes. Het is zo'n rijkdom om allebei te kunnen meemaken, het bos en de weg.
29 oktober Bericht van de duif Vandaag bezochten Doris, de katten en ik de bijzondere en belangrijke tentoonstelling Bericht van de duif, van G.C. Heemskerk en Shani Leseman in Boijmans op Zuid in Rotterdam. Het was voor de katten hun eerste expositie en ze vonden het erg leuk. De reis duurde een beetje lang, maar dat is ook weer een goede oefening. Bij de tentoonstelling horen ook stringfoot workshops, daarover kun je lezen op de website van het Boijmans. Het is een aanrader voor iedereen die beter wil leren samenleven met deze bijzondere wezens met wie we zoveel steden delen.
28 oktober De verkoop belonen De enige schrijver waar ik regelmatig hardop om moet lachen is Thomas Bernhard. In De neef van Wittgenstein (toevallig net in het Nederlands vertaald) schrijft hij over gekte en ziekte. Hij had zelf zijn leven lang een longziekte dus weet waar hij het over heeft – het is daarmee veel overtuigender dan bijvoorbeeld Empusion van Tokarczuk, een roman die een zieke als hoofdpersoon heeft zonder de ervaring van ziekte te beschrijven. Bernhard laat ook zien hoeveel moeite de niet-zieke mensen hebben met zieken, dat ze uit angst de ziekte het liefst ontkennen.
27 oktober Landkaart van bedreigde dierentalen Ik las over een taalkundige, Ross Perlin, die bedreigde talen in Londen in kaart wil brengen. Het zou mooi (en erg) zijn zoiets te maken over dierentalen. Verschillende mensen zijn bezig met veranderende soundscapes, dat hier een (auditief) beeld van geeft, maar ik bedoel het specifiekere verlies van individuele talen op bepaalde plekken (zoals van uitgestorven dieren of dieren die migreren door de klimaatcrisis).
26 oktober Zelf/ander Bij de workshop vorige week was ook een plantenbioloog, Adam Roddy. Hij vertelde dat als je een plant stekt, tenminste als je er een tak vanaf knipt en die in de aarde zet, de plant en het stekje zichzelf eerst nog als één zelf herkennen, en na een tijd de ander als ander zien.
25 oktober Over de zoektocht naar meersoortige literatuur Voor de website van het ILFU schreef ik een stukje over meersoortige literatuur. Dat kun je hier lezen. Jeltje de Koning heeft er een mooie tekening bij gemaakt. En voor wie hem gemist heeft, de enquête over meersoortige literatuur staat hier.
24 oktober Kijktip Op Mubi is de negendelige serie Self-Portrait as a Coffee-Pot te zien van William Kentridge. Je kunt op Mubi een week gratis kijken en de afleveringen zijn een halfuur dus dat zou genoeg moeten zijn. Hier.
24 oktober Oude aarde Op de laatste dag in New York ging ik naar de Earth Room van Walter De Maria. Dat is een ruimte gevuld met aarde die al sinds 1977 te bezichtigen is (zie hier). De aarde zag er moe en oud uit, dood, maar ik vond het wel fijn dat het werk al zo lang bestaat. Onderweg erheen kwam ik terecht in een Disability Pride Parade, een optocht om de kracht van gehandicapte mensen te vieren, en dat ontroerde me erg. In Nederland is er weinig gehandicaptenactivisme, waardoor ook mensen met long covid geen activistisch netwerk hebben. Je kunt er hier meer over lezen en foto's zien.
23 oktober Tekeningen New York
22 oktober Twijfelen vereist moed De column van vandaag gaat over verschillende soorten kennis en het belang van twijfelen.
21 oktober Vlieg II
20 oktober Vlieg In een essay over schrijven met de toepasselijke titel ‘Schrijven’ laat Marguerite Duras zien dat je eenzaamheid nodig hebt om te kunnen schrijven. Niet zomaar de eenzaamheid van het alleen zijn of je alleen voelen, eerder een bewuste afstand tot de rest van de mensen, een ruimte in de tijd die leeg is. Ze beschrijft twijfel als de basis van schrijven en de schrijver, een soort existentiële twijfel. Ik ben het wel met haar eens, je moet alles wat er is tussen haakjes durven zetten om er iets zinnigs over te kunnen zeggen of er recht aan te doen. In het essay beschrijft ze ook de dood van een vlieg die op de muur zit. Het is een vochtige muur en de vlieg kan niet loskomen omdat hen stervend is. Duras kijkt naar de stervende vlieg en begrijpt dat de dood van een vlieg ook de dood is. Ze ziet dat voor het eerst en is erdoor ontdaan. Als erna een vriendin op bezoek komt, vertelt ze hoe laat de vlieg stierf. De vriendin begint te lachen en ze gaat er niet op door. Maar in dit essay over schrijven komt ze erop terug, twintig jaar later. Omdat het net zoiets is als schrijven. En dat is waar.
19 oktober Weer veel gezien Ik zag veel honden met schoenen en jassen aan, hoewel het voor een jas echt nog te warm is. Ik zag ook een man die heel lang bezig was om een foto te maken van zijn drie honden. De honden wachtten geduldig. If it falls on your head, you feel it, zei de tuinman. Ik zag en sprak voor mijn doen veel menselijke dieren - sommige opnieuw, de meeste voor het eerst, sommige zijn een beetje vrienden geworden. Ik zag ook dit en dit.
18 oktober Instituten oprichten Gisteren gaf ik een lezing voor de studenten van het Environmental Studies Program, een groep heel kritische en open jonge mensen. Ze hebben hier momenteel verschillende opleidingen voor wie over dieren en de rest van de aardbewoners wil leren en denken. Het is heel belangrijk dat die opleidingen er zijn. De studenten zijn er namelijk al, overal, ook in Nederland, maar ze kunnen bijna nergens terecht. De collega's hier krijgen de ruimte van NYU om verschillende instituten op te zetten, zodat het vakgebied meer ingebed zal raken in de academische structuur. Iedereen maakt zich wel veel zorgen om de aankomende verkiezingen, die ook academische klimaat kunnen aantasten. Maar doorgaan met wat van waarde is, is toch het enige wat je kunt doen.
17 oktober Jezelf terugzien in een stad Het is ongeveer vijftien jaar geleden dat ik voor het laatst in New York was. Het voelt als een andere stad nu, niet omdat de stad zo veranderd is - hoewel alles nog meer product lijkt dan eerder - maar omdat ik ergens anders ben en iets anders wil van de stad. Ik kwam hier altijd om op te treden, en dat doe ik nu op een bepaalde manier ook natuurlijk, maar alles is anders dan toen. Omdat ik zo lang ziek was is alles ook veranderd, ik denk nog steeds de hele tijd: wat fijn dat dit kan.
16 oktober De andere aardbewoners De workshop van vandaag had het volgende statement als startpunt: There is a growing consensus amongst activists and scholars seeking to promote the flourishing of Earth others that laws, policies and programs framed as protecting them, rather than actively including them are insufficient, both ethically and in terms of the outcomes they achieve. In this regard, we are seeing the emergence of a range of ideas and experiments aimed at including the Earth others in decision making processes. These include various types of democratic innovation, artistic experiments, and transformations in corporate governance.
15 oktober Duivenkruispunt Onderweg naar het MOMA kwam ik langs een vergadering. Bijna iedereen was gekomen.
14 oktober Treurduif Aan het eind van een dag die zich maar bleef uitstrekken kwam ik aan in mijn hotel in New York. Ik ben hier voor een lezing en de workshop Including Earth others in decision making, yes; but who or what? van The MOTH Project, waar ik over meersoortige dialogen en meersoortig beraad zal vertellen. Vroeger verbleef ik altijd in Brooklyn of ergens anders in de zomen van de stad, maar nu ben ik op de een of andere manier in hartje Manhattan terechtgekomen. De toeristendichtheid is dus hoog maar de stad kan wel wat hebben en ik ondertussen ook. Het is koel maar de meeste bomen staan nog in blad. Het licht is wel dat van de herfst, laag en met lange schaduwen. In het Washington Square Park zag ik een treurduif.
13 oktober Miez en Zmeu Mijn vriend Aron, die hun moeder in huis nam toen ze zwanger was, schreef dit over hun namen: 'We called him Miez as in Core, or the walnut kernel, there's no proper word in english, in romanian we say "miez" to many things that are both inside & central to something. Miez was the first one to walk, first to eat, first climber, first at everything! And Zmeu, the word, is a Romanian mythological creature, a powerful quick figure who makes the earth rumble when he walks and who arrives places in no-time. Zmeu also means kite, which we just remembered!'
|