archief
evameijer.nl

12 februari

Zachte handen 

12 februari

Water is van iedereen en van zichzelf

Gisteren togen Doris en ik weer naar Delft om met G.C. Heemskerk, Sjuul Joosen en de mensen van Radius te overleggen over ons project. We gaan een fontein/waterval maken, met losse elementen waarover we met de dieren die er wonen (zoals insecten en vogels) in gesprek gaan. We willen met ons werk graag iets teruggeven aan de niet-menselijke gemeenschap, in dit geval drinkwater. Ook gaan we met de menselijke bewoners van de omgeving (waaronder kinderen) in gesprek over waterrechtvaardigheid. We zullen spreken over van wie het water eigenlijk is, wie dat bepaalt, en op welke basis. Mensen gaan er vaak automatisch vanuit dat zij het meeste recht hebben op schoon water, maar dat is natuurlijk niet zo. Radius is gevestigd in een watertoren, dus het leek ons een goede plek voor zo’n gesprek. Doris vindt de locatie niet speciaal leuk, maar wel dat we Gijsje daar altijd ontmoeten. De eerste keer gingen we beide torens in, en ditmaal vroeg Doris of we dat weer zouden doen – wie weet hoort het bij deze nieuwe locatie. Maar we gingen alleen de ene toren in. Onderweg naar huis was het grijs en mistig, op alle lantaarnpalen in de buurt van Den Haag zaten spreeuwen.  

11 februari

Vogelliederen

Ik moest net aan mijn vogelplaylist denken, ik weet niet of jullie die al kennen, hij is alweer van een tijdje geleden, met composities geïnspireerd door vogels. Hier.

10 februari

Multispecies Dialogues

Vandaag ontving ik de auteursexemplaren van Multispecies Dialogues. Doing Philosophy with Animals, Children, the Sea and Others. Het boek is open access beschikbaar (met dank aan de NWO), dat betekent dat je het gratis kunt downloaden. Hier.  
Op de foto ruikt Doris aan het boek, het zijn haar en mijn pootjes op de voorkant en in het laatste hoofdstuk speelt ze een belangrijke rol.

10 februari

Een lijst van dingen die we missen

Ik deel de lijst nog een keer, voor wie hem de vorige keer miste. Hier. 

9 februari

Brief

8 februari

Nog meer luisteren

Op 5 februari las Ellen Deckwitz Variatie 24 voor in de dagelijkse podcast Poëzie Vandaag. 

7 februari

Nest

Gisteren was ik op bezoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Op de terugweg naar de auto zag ik dit kraaiennest. Ik vond het een fijn idee dat de kraaien daar straks weer hun kinderen grootbrengen en verder een beetje waken over de zieke mensen (en degenen die voor hen zorgen) die elke dag van de parkeergarage naar de hoofdingang lopen. 

6 februari 

Nog een luistermogelijkheid 

Het gesprek over Variaties op aanwezigheid van afgelopen zondag bij Zinnen op zondag in de Haarlemse bibliotheek is terug te luisteren via Soundcloud, en wel hier.

5 februari

Weer een nieuwe variatie op yin en yang 

5 februari 

Over chronische ziekte en tijd

Gisteravond hadden we weer een mooie long covid+ conversation. Je kunt de presentatie van Femke van Hout en de discussie hier terugkijken. 

4 februari

Kinderen met lc 

Ondertussen treed ik op met Variaties en spreek ik her en der over long covid. Zondag in de bibliotheek in Haarlem en gisteren tijdens een symposium op de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ik gaf daar een praatje over PAIS en meersoortige rechtvaardigheid (daar schrijf ik nog wel eens meer over). De sessie voor de mijne ging over kinderen en PAIS. Ik dacht dat ik daar goed van op de hoogte was, maar had me niet gerealiseerd dat kinderen die niet of minder naar school gaan ook te maken krijgen met een systeem van controle en dwang. Zoals volwassenen met lc en vergelijkbare ziektes zieker worden gemaakt door gedwongen gesprekken met bedrijfsartsen en het UWV, moeten kinderen (en hun ouders) ook met mensen praten terwijl ze daar zieker van worden, hebben ze te maken met psychologisering en krijgen ze nog steeds therapieën (zoals fysiotherapie gericht op opbouwen) waar ze zieker van worden. Ouders krijgen bovendien Veilig Thuis op hun dak, en moeten echt vechten om kinderen die niet naar school kunnen digitaal les te laten krijgen. Natuurlijk moet er op kinderen worden gepast, maar ze zieker maken en stress geven (bovenop de ellende van de ziekte zelf) terwijl de kennis over deze ziektes ook voor huisartsen en kinderartsen gewoon beschikbaar is, is zo extreem onrechtvaardig en onnodig. In elk geval was het zinnig en nuttig symposium, voor wetenschappers en mensen uit het veld, inclusief patiënten, waar hopelijk veel nieuw onderzoek uit voortkomt.

3 februari

De paddentrek komt eraan 

Het is nu nog koud maar zodra het opwarmt zullen de eerste amfibieën weer op pad gaan naar de vijvers, dus ik heb de vrijwilligers van de paddenwerkgroep al een mail gestuurd. Ook heb ik deze flyers laten maken (supermooi gedrukt door  groene drukker Groenprint op papier van tomatenpulp), compleet met taalfout, maar de boodschap komt over. We kregen bovendien heel goed nieuws van de gemeente: er zullen eindelijk ladders worden geplaatst in de putten waar dieren nu invallen en verdrinken of sterven van de honger. Dat betekent ook dat ik niet meer elke dag langs de putten hoef in de wakkere tijd, dus dat is heerlijk.

2 februari

De ochtend 

Onderweg naar ons geheime bosje zag ik een aangereden merel liggen. Ik keerde de auto en Doris en ik reden terug om te kijken of ze dood was. Op de plek des onheils zag ik dat er nog iemand was aangereden. De eerste merel leefde inderdaad niet meer, maar de tweede, die dichtbij de stoeprand lag, wel. De kauwen zaten al bij haar in haar oog te pikken. Ik pakte haar op - dat kon niet anders - en probeerde in te schatten hoe ze eraan toe was. Terwijl ik naar het pad met de bosjes liep begon ze bloed op te geven. Ik legde haar neer, en zag dat ze dood aan het gaan was. Ik pakte de andere merel ook op en liep met haar naar dezelfde plek. De eerste merel was dood, dus ik legde de andere dode merel bij haar, verscholen tussen de bevroren blaadjes. Ik was heel kwaad, want hoe krijg je het voor elkaar om op zondagochtend om negen uur op een weg waar je hooguit vijftig kunt tijden twee merels te vermoorden? De ochtend was verder mooi omdat het erge en het mooie vaak naast elkaar bestaan.             

1 februari

Een lijst van dingen die we missen

Als zusterpublicatie van Variaties op aanwezigheid verschijnt vandaag Een lijst van dingen die we missen. Aan deze lijst hebben heel veel mensen met long covid of een andere PAIS meegewerkt. Ik hoop dat de lijst zoveel mogelijk mensen bereikt, zodat mensen wat beter leren begrijpen wat degenen die een PAIS hebben moeten missen. Ik vind het zelf een ontroerende maar ook kwaadmakende lijst. Je kunt hem hier lezen. 

31 januari

De grasspriet en het bos

Voor De vereniging ter bevordering van de troost in Nederland maakten Miriam Reeders en ik een podcast (of audiocollage), met medewerking van Miek Zwamborn, G.C. Heemskerk en Wiske Heemskerk, en Ellen Deckwitz. We praten over het bos, kanker, long covid, de dood, gedichten, een beek, een mens die thuiskomt en nog veel meer. Veel luisterplezier. (Je kunt de link ook delen, hij staat op deze pagina.)

31 januari

Bezoeker 

30 januari

Variatie 31

Voor het begin van de poëzieweek. Hier.   

29 januari

A Daoist-inspired Approach to Multispecies Relations  

Ik kwam er net achter dat mijn artikel over taoïsme en meersoortige relaties gepubliceerd is in Environmental Philosophy, zie hier. Ze doen bij dit journal niet aan open access, maar de voorlaatste versie kun je hier lezen.

28 januari

Variatie 1 

Vanaf dezelfde bank.

27 januari

Het leven 

Vanochtend werd ik heel vroeg wakker, maar wel met een liedje in mijn hoofd, over het leven. Hier. 

26 januari

Gesprek

Het was een fijn zoekend gesprek, in Savannah Bay, met marwin vos en het publiek, zorgvuldig geleid door vragen van Dieuwertje Mertens. Met Variaties op aanwezigheid wil ik niet alleen iets zeggen over long covid of lang ziek zijn, maar de lezers ook meenemen de ervaring in (het is een soort minimal music). En dat werkte door in het gesprek. Mensen moesten ook lachen toen ik voorlas, wat me beviel - ik denk dat dat wegvalt als je het zelf leest. We spraken over parallellen tussen wilde dood en Variaties. Het zijn allebei boeken die gaan over grenservaringen - rouw, en ziekte - die laten zien hoe kwetsbaar we zijn, en over het politieke (en ook wel sociale) systeem dat niet met zorg maar met geweld op kwetsbaarheid reageert. Het zijn ook boeken die niet toegeven aan de neoliberale verwachting om een happy end aan een naar verhaal te fabriceren, maar die bij de waarheid blijven, om van daaruit een nieuwe vorm te vinden. Een nieuwe vorm voor de taal en voor hoe we ons verhouden tot anderen. Want die twee zaken zijn met elkaar verbonden.

25 januari

Doris 9 jaar

Vandaag is Doris jarig. We hebben een hoop meegemaakt de afgelopen jaren - de dood van mijn vader, die ze goed kende en graag mocht, de ziekte en dood van Olli, mijn ziekte. Daardoor was ze een tijd verdrietig, maar nu is ze vrolijker dan ooit. Ook vanwege de katten. Op Schiermonnikoog vond ze het heel fijn, normaal houdt ze niet van vakantie maar nu nam ze het voortouw tijdens de wandelingen. Ik ben heel trots op haar, ze is ontzettend dapper en overwint steeds haar angsten. En ze past goed op me.  

24 januari

The things a girl should do 

Mijn lieve oma is alweer vijftien jaar dood. In deze video speelt ze de hoofdrol. Hij is uit 2007 dus toen was ze 87 of 88.

23 januari 

Vuurboom 

Ook dit gebeurde nog op Schiermonnikoog. 

23 januari 

De boeken 

Terwijl Variaties op aanwezigheid net uit is en Multispecies Dialogues net naar de drukker ben ik bezig met het muizenboek, Muizenleven. De boeken zelf lopen niet door elkaar, die lopen netjes achter elkaar, maar wat mensen erover willen weten wel. Toch is het fijn, deels zoals alles nu fijn is omdat het weer kan, maar ook omdat ik hoop dat deze teksten een rol gaan spelen in het debat en ze zin hebben om de wereld in te gaan.   

22 januari

Demonstratieverbod

Als gezichtsbedekkende kleding straks verboden wordt bij demonstraties kunnen mensen met lc of andere aandoeningen waarbij je niet opnieuw ziek moet worden niet meer demonstreren. Ik hoor daar niemand over maar dat lijkt me indruisen tegen onze mensenrechten.

21 januari

LCC+4 

Vanavond hadden we alweer de vierde long covid conversation in de reeks academische bijeenkomsten die ik online organiseer met hulp van Eloe Kingma. Ditmaal ging het over het spreken voor mensen die te ziek zijn om voor zichzelf te spreken, überhaupt aandacht genereren voor long covid en toewerken naar een debat waarin mensen wel worden gehoord. Anil van der Zee en Anne Vroegindeweij hebben een bijdrage geleverd in beeld en tekst, en Vivienne Matthies-Boon nam deel aan het gesprek. Zij vestigde onder andere de aandacht op kinderen met lc, die al helemaal niet voor zichzelf kunnen opkomen. Je kunt alle lezingen tot nu toe terugkijken via de website.

20 januari

Yoga

Ze doen ook graag met mij mee als ik yoga doe - hier zie je de deer pose met Zmeu. 

20 januari

De witte schelpen

19 januari

De kaas

Nou Margreet, jij hebt ook veel bij je voor een paar nachten. De vrouw met de lange grijze vlecht wees naar Margreets rolkoffer, die bij de paal met haltetijden stond. We wachtten op de bus die ons naar de boot zou brengen.    
Nee hoor, zei Margreet. Ik heb ook ruimte voor andere dingen. Zoals de kaas.
Wat Margreets gesprekspartner toen zei kon ik niet horen (Doris wilde niet vlak naast ze staan, ze is bang voor rolkoffers). De rol van de kaas in het leven van Margreet – reisgenoot, onmisbaar onderdeel van een dieet, souvenir – bleef dus een mysterie. Het ging om een groot stuk kaas, dat ving ik nog wel op.
Margreet vroeg of haar gesprekspartner met de bus naar huis ging. De gesprekspartner wist het nog niet. Ze beschreef de route. Eerst naar Leeuwarden, daarna door naar Alkmaar. Misschien zou ze in Leeuwarden de trein nemen, want ze had nog een opwaardering naar de eerste klas tegoed.
In de bus gingen ze allebei op een andere plek zitten. Eerst dacht ik dat ze elkaar kenden, maar misschien hadden ze elkaar pas bij de halte ontmoet.
Op de boot viel me op dat alle mensen hetzelfde haar hadden als hun hond. Er was een hond met woest grijs haar, samen met drie dames in het zwart die ook woest grijs haar hadden. Niet ver van ons zat een terriër met een borstelige vacht. Zijn mensen hadden ook allebei kort borstelig haar. Een oudere collie had een oudere vrouw met sluik haar bij zich. Ik vroeg me af wat dit over mijn eigen haar zei. Net als Doris heb ik glad haar, alleen is dat van mij wel een stuk langer.
Doris en ik gingen als laatsten van de boot. Van de boot af gaan is minder eng als er niemand achter je loopt. Ik bracht haar vast naar de auto, daarna betaalde ik het parkeergeld bij de automaat. Toen ik weer bij de auto was, stapte er net iemand in de kleine grijze Fiat naast me. Het was Margreet. We zwaaiden.  

18 januari

Waai

18 januari 

Metamorfoses 

Als jong visje heeft de schol beide ogen nog aan twee kanten van het gezicht, maar als ze een week of twee oud zijn beginnen hun ogen naar een van de zijkanten van hun hoofd te verschuiven, terwijl de vis op de andere kant gaat liggen (zodat ze naar boven kunnen kijken). Wij mensen zijn zo slecht in veranderen, we houden altijd min of meer dezelfde vorm, worden alleen groter en dan op het laatst weer kleiner. Platvissen veranderen ook van kleur als ze van vorm veranderen: de kant die naar boven ligt wordt donkerder en die naar beneden lichter. Welk oog verschuift is overigens afhankelijk van het soort platvis dat je bent. Bij schollen verschuift het linkeroog naar rechts, bij bijvoorbeeld grieten is het andersom. Sommige soorten hebben geen vaste kant. 30% van de botten is linksogig en 70% rechtsogig (lees meer op de site van Ecomare).       

17 januari

Vergadering

De kraaien hadden gisteren aan het eind van de middag een vergadering in de boom vlakbij het huisje. Ze gebruikten een speciale roep om de bijeenkomst aan te kondigen. Ze bleven een tijd doorroepen, het klonk nogal dringend, tot er nog twee wat verlate kraaien kwamen aanvliegen. De discussie zelf was verhit maar kort. Na afloop gingen ze weer uit elkaar. Een groot deel vloog in de richting van het bos, een paar enkelingen naar het dorp, de rest richting de duinen. Of het strand, ik zie ze steeds boven de branding vliegen maar heb nog geen jachtbewegingen waargenomen. Toen ik probeerde uit te vinden wat ze daar zoeken, kwam ik een ander interessant fenomeen op het spoor. Op de website van Ecomare las ik dat scholeksters en meeuwen op Texel hebben geleerd hoe ze Japanse oesters (een exoot) moeten openen. Scholeksters weten dat ze hun snavel in oesters moeten steken die een klein beetje openstaan, dan kunnen ze hem verder openen. Meeuwen maken gebruik van de zwaartekracht. Ze pakken losse oesters, vliegen een goed stuk omhoog en laten ze kapotvallen. Ze zijn daar beter in geworden, eerst kregen ze zo'n 30% van de oesters open, nu 90%. 

17 januari

De vuurtoren in de mist 

Boven zee was het helderder. 

16 januari

De laatste aflevering 

Ik had er even niet op gerekend dat David Lynch ook dood zou gaan. Ter ere van zijn leven ga ik de laatste aflevering van Twin Peaks kijken - ik heb alle afleveringen gezien en ook de films, maar niet de allerlaatste, omdat ik die niet kon vinden. Dat vond ik wel toepasselijk. Misschien kan ik hem nu wel vinden, en anders blijf ik zoeken, dat is ook goed. Ik ga zo ook nog een paar van zijn weerberichten kijken. Het leven is totaal absurd en waanzinnig, maar vaak ligt dat net onder de oppervlakte. Lynch haalt het omhoog en laat het zien.  

16 januari

Biljartverenigingen

Gisteren hoorde ik dat er 13 biljartverenigingen op Schiermonnikoog zijn. Dat is 1 per 75 inwoners.  

16 januari

Ondertussen  

Ondertussen verschijnt Variaties op aanwezigheid  aanstaande maandag (dat lijkt vanaf Schiermonnikoog nog heel ver) en zijn we bezig met het plannen van de optredens. Op 26 januari is er een presentatie van het boek in Savannah Bay in Utrecht, waar ik in gesprek ga met dichter marwin vos. De gespreksleider is Dieuwertje Mertens. De 29e is er zoomboekenclub voor wie niet naar de optredens in de echte wereld kan of wil komen (zie de website van HetMoet). 2 februari ben ik in de bibliotheek in Haarlem voor Zinnen op zondag. Op 3 februari is een bonusoptreden in Nijmegen tijdens het symposium over postviral ethics, zie onder, en 25 januari ben ik in het Boijmans voor een symposium over duiven, n.a.v. de tentoonstelling Bericht van de duif van G.C. Heemskerk en Shani Leseman. Wees welkom!          

15 januari

Haas 

Gisteravond liep ik naar het gemeentehuis om de raadsvergadering bij te wonen (waarover meer in De schaal van een eiland, het boekje over mijn residentie dat in november zal verschijnen als uitgave van het festival Meet me at the lighthouse). Toen ik tegen de heuvel bij de witte toren op liep kwam me een jonge haas tegemoet. Geen kleintje, maar ook nog niet volgroeid, een puber denk ik. De haas keek me even aan, en sprong toen rustig de duinen in.  

14 januari

De ingang van de burcht 

13 januari

Modder

In de NRC staat een mooi in memoriam van Janneke Wesseling over kunstenaar Ruchama Noorda, die eind vorig jaar doodging.

13 januari

Voor degenen onder u die liever Russisch dan Engels lezen

Een tekst van me is vertaald door Mark Mefed van de Russische critical animal studiesclub. Hier.  

12 januari

Nachtbomen 

11 januari

Wezzen

Schiermonnikoog heeft net als de andere Waddeneilanden een eigen taal. Het Schiermonnikoogs of Eilauners wordt gezien als een dialect van het Westerlauwer Fries, een van de drie levende Friese talen, maar is ook sterk beïnvloed door het Gronings. Ik ben benieuwd naar de verhouding tussen deze taal en het landschap. Talen drukken altijd iets kenmerkends uit over de plek waar ze gesproken worden. Ze vangen iets van degenen die ze spreken dat niet op een andere manier uitgedrukt kan worden. Het IJslands kent bijvoorbeeld veel woorden voor natuurverschijnselen. Misschien is dat hier ook wel zo.
In het wezzenbuek van Els Perdok uit 2001 zoek ik naar wezzen die het bestain hier uitdrukken. Lucht is loft. Wind is wiin, een zuchtje wind twirke. Zee is see, water watter, strand straun. Wolk is wolke. Er zijn niet veel synoniemen voor de natuurverschijnselen in het Schiermonnikoogs. Regenen is ryne, hard regenen púezje of tjaskje. Groen is grien, sneeuw is snie. De paardenbloem heeft twee namen: pareblom of hynjersblom. Voor gezellig zijn er drie woorden: gesellich; gemúedlik; smúk.
Het enige woord dat extreem veel varianten heeft is lopen. Uit genoemd woordenboek: 'Lopen, rone, roonde, roond. Wandelend lopen, keurje, keure, keure; waundelje, waundele, waundele. Zwervend lopen, swalkje, swalke, swalke; dalkje, dalke, dalke; dwylje, wiile, dwiile. Besluiteloos, zonder vast doel, rondlopen, ommale, maalde om, ommaald; omdwylje, dwiile om, omdwiile; omwimmelje, wimmele om, omwimmele; omscharrelje, scharrele om, omscharrele. Op z'n dooie gemak lopen, tainkje, tainke, tainke; pauntelje, pauntele, pauntele; paunderje, paundere, paundere. Langzaam, treuzelend lopen, sulkje, sulke, sulke; dreutelje, dreutele, dreutele; keutelje, keutele, keutele; trantelje, trantele, trantele. Statig lopen, treedje, trede, trede. Pittig lopen, drasse, draste, drast; steutje, steute, steute; stevenje, stevene, stevene; toffelje, toffele, toffele. Snel lopen, fyterje, fytere, fytere; gyselje, gysele, gysele; fege, feegde, feegd; fjain, fleich, flein; drave, draafde, draafd; sieuwzje, sieuwze, sieuwze; jakkerje, jakkere, jakkere; sjeze, sjeesde, sjeesd. Moeizaam lopen, <algemeen> knoffelje, knoffele, knoffele; hobbelje, hobbele, hobbele; tjattelje, tjattele, tjattele; kloskje, kloske, kloske; hokselje, hoksele, hoksele; bokselje, boksele, boksele; hompelje, hompele, hompele; tjaskje, tjaske; stromfelje, stromfele, stromfele. Moeizaam door het zand lopen, baffelje, baffele, baffele; plúegje, plúege, plúege. Moeizaam tegen een duin op lopen, heuvelje, heuvele, heuvele; tjoterje, tjotere, tjotere. Moeizaam door het slijk lopen, waadje, wade, wade; tjolvje, tjolve, tjolve; kwazje, kwôze, kwôze. Moeizaam door het hoge gras lopen, boskje, boske, boske. Schoorvoetend lopen, stryke, strykte, strykt; schiive, schiifde, schiifd. Slenterend lopen, sleiferje, sleifere, sleifere; slierkje, slierke, slierke; scheile, scheilde, scheild; tjalkje, tjalke, tjalke. Slingerend lopen, kakogelje, kakogele, kakogele; hogelje, hogele, hogele; slingerje, slingere, slingere; sterrelje, sterrele, sterrele; waggelje, waggele, waggele; strampelje, strampele, strampele; dwarrelje, dwarrele, dwarrele. Dribbelend lopen, frosselje, frossele, frossele; fottelje, fottele, fottele; fúetelje, fúetele, fúetele. Voorzichtig lopen, gnússelje, gnússele, gnússele; gnúskje, gnúske, gnúske. Opgewonden lopen, bane, baande, baand; starmje, starme, starme. Huppelend lopen, hippe, hipte, hipt. Druk heen en weer lopen, flitterje, flittere, flittere. Sluipend lopen, slúppe, slúpte, slúpt. Schuifelend lopen, schúffelje, schúffele, schúffele. Met grote passen lopen, tredje, trêde, trêde. Zoekend lopen, strúne, strúnde, strúnd. Duidelijk hoorbaar lopen, klonderje, klondere, klondere; daverje, davere, davere; troft, troftte, troft; stommelje, stommele, stommele. Op klompen lopen, klompje, klompe, klompe. Het op een lopen zetten, it op in ronen satte. Loop heen!, roon hanne!; roon schyten! Er in lopen, der yn rone, roonde, roond; ferryfele wezze, wes, wezzen.' 
Wezzen – er is dus een woord dat woorden en lopen betekent, alsof je met je voeten betekenis in het land schrijfloopt. En ik ben dus op de goede weg als ik het eiland lopend wil leren kennen, al baffeljed, heuveljed of strúnend.  

10 januari

Samenkomst

Nieuwe materialisten zoals Jane Bennett en Bruno Latour schrijven graag over assemblages om te verduidelijken hoe actorschap werkt - we zijn als handelende wezens allemaal verbonden met andere handelende wezens en niet-wezens. Deze samenkomst van paaltje, prikkeldraad, planten en schimmels geeft hier een voorbeeld van. (Ik ben het niet helemaal met ze eens over actorschap. Hoe ik dit zie kun je lezen in Multispecies Dialogues, dat over een dikke maand uitkomt.)

10 januari 

Hedendaags 

Doris en ik zagen net heel mooi werk van bastaardsatijnvlinderrupsen op duindoorns. Hier. 

10 januari

Uitnodiging boekpresentatie

Op 12 februari is de digitale boekpresentatie van Multispecies Dialogues. Het is in het Engels en jullie zijn allemaal welkom.

9 januari

En nergens een einde 

9 januari

Zingen voor de bomen 

Vandaag heb ik voor de bomen gezongen. Iemand stuurde me een filmpje van een strijkkwartet dat voor planten speelt. Ze schreef erbij 'helaas zitten ze wel in potten'. En toen dacht ik: laat ik dan zingen voor de vrije bomen hier op het eiland. Ik heb op drie plekken gezongen. A capella, met geïmproviseerde teksten over vogels en de tijd. Het voelde eerst onwennig, omdat ik weinig zing de laatste tijd, maar het werd snel heel gewoon en rustig. Mijn stem mengde mooi met de buitengeluiden (ik heb wel zacht gezongen, je moet denk ik niet hard voor bomen zingen). Het is fijn om voor bomen te zingen, en een beetje voor de vogels, er waren ook puttertjes onder de toeschouwers.

8 januari

Letterbomen

Vanochtend zag ik een U-boom (hier in spiegelbeeld). Net zag ik een Y-boom.

En een V-boom.

En naast elkaar een V en I. 

En hier is een W. 

8 januari 

Sterren 

Gisteren was ik jarig. Ik was vroeg wakker en ging met Doris naar buiten. De nachthemel was bezaaid met sterren. Het was overweldigend. Doris keek ook naar boven, waarschijnlijk vanwege het vuurtorenlicht dat over de boomtoppen scheerde, maar haar blik bleef hangen. Later vroegen mensen of ik nog wat ging doen. Maar ik had die sterren al gezien, dat was het feest van de dag.

7 januari

Ontmoetingen 

6 januari

De overtocht 

Gisteren zijn Doris en ik naar Schiermonnikoog gereisd. Ik ben uitgenodigd door het festival Meet me at the lighthouse (waar ik in november ook optrad) om dit jaar hun schrijver in residence te zijn op het eiland, en daarover een boekje te schrijven. De boottocht viel Doris niet mee, maar het was niet zo erg als die keer dat we naar Vlieland gingen. In die tijd (2020) was ze een stuk zenuwachtiger dan nu. Maar evengoed is het een hele klus voor een hond, opletten dat niemand te dichtbij komt (en anders grommen), de boel in de gaten houden en ook nog over allerlei vreemde oppervlakten lopen. Ilonka van de organisatie heeft een huisje voor ons geboekt op een mooie plek. Het is hier stil in de zin dat er weinig mensen en honden zijn. Er zijn wel veel vogels, waaronder fazanten - net zag ik een club van minstens twintig (half hennen en half hanen) toen ik terugkwam van mijn hardlooprondje. En de wind waait behoorlijk hard, dat is de soundtrack van vandaag. 

Doris en ik zijn wel naar het strand gegaan, waar we met wier hebben gespeeld. Doris vond het echt leuk, daar was ik heel blij mee. Ze is bijna negen en rent niet vaak meer zomaar omdat ze vrolijk is. Er was geen andere hond om samen mee te rennen maar ik heb mijn best gedaan om die leegte te vullen. En verder heb ik onderzoek gedaan voor de tekst. Dat wordt nog vervolgd.     

6 januari

Voor de PAIS-geïnteresseerden onder u

Vivienne Matthies-Boon organiseert op 3 februari een symposium met de titel Postviral Ethics op de Radboud Universiteit Nijmegen. Ik geef ook een praatje. Je kunt het hele programma hier bekijken en het is mogelijk om de dag online bij te wonen.

5 januari

Op zijn kop is het eiland net een zeehond op haar rug 

5 januari

Seeing possibilities in potatoes 

4 januari

Leeslinks 

Hier is de enquête over troost die ik in 2010 maakte met Miriam.
Voor wie het vorige week miste, is hier nog een keer het muizenfilosofiegesprek/interview met Jeremy Bendik-Keymer. 
Hier staat het interview met pattrice jones van een tijdje terug over haar nieuwe boek. 

3 januari

Plataan en halsbandparkieten 

Vanochtend waren Doris en ik naar Delft, waar we met G.C. Heemskerk Radius bezochten (mocht je er nog nooit geweest zijn: het is een mooie kunstruimte). We zijn uitgenodigd om met het Meersoortig Collectief mee te doen aan een tentoonstelling daar, die over een paar maanden plaats zal vinden.

We hebben de ruimte bekeken en de omgeving, omdat we graag in gesprek willen met de niet-menselijke bewoners daar. Op de foto kijkt G.C. Heemskerk naar een bijzondere boom, en de halsbandparkieten die erin zaten. Als je het Meersoortig Collectief nog niet kent, kijk dan op onze website en het blog, dat we regelmatig bijwerken.  

2 januari

De muren die de wereld werden

Ik begon het jaar met een bijzonder boek, And the walls became the world all around, van Johanna Ekström en Sigrid Rausing. Het is een bewerking van de notitieboekjes van Ekström, een Zweedse schrijver, door Rausing, die op Wikipedia staat omschreven als filantroop, antropoloog en uitgever, maar vooral Ekströms beste vriend is. De notitieboekjes beslaan twee jaar en een paar maanden. In die tijd ontmoet Ekström een nieuwe geliefde, die ze ook kwijtraakt aan een depressie (hij sluit zich af), sterft haar moeder en sterft ze uiteindelijk zelf. Het eerste deel van het boek is saai en irritant, dat gaat alleen over Ekströms dromen en Rausing geeft daar op een psychologie-van-de-koude-grond-manier commentaar op. Het deel waarin Ekström wacht op haar geliefde, hun relatie en zichzelf ontleedt, is erg goed, eigenlijk vooral omdat het laat zien wat het schrijven teweeg kan brengen, hoe het schrijven eigenlijk het leven over kan nemen en iets kan scheppen wat uiteindelijk meer waard is dan een gevoel dat alles waard lijkt. Het derde deel, van de ziekte, is vooral heel kort. Dat wordt niet opgeheven door Rausings toevoegingen. Rausing is geen erg goede schrijver, bijna al haar commentaar had net zo goed weggelaten kunnen worden, maar op een bepaalde manier laat dat goedbedoelde commentaar ook zien hoe het leven werkt (iemand maakt iets ergs mee, iemand anders probeert te helpen maar kan er niet bij, blijft er toch omheen dralen). En het is een vorm van zorg, voor iemands werk zorgen, voor een schrijver is dat net zoiets als voor de schrijver zelf zorgen. Dus hoewel het als boek niet helemaal werkt (ik weet ook zeker dat Ekström flink geschrapt zou hebben in haar teksten, herken het werken in de tekst, de eerste versie), is het als project geslaagd.
Verder las ik in de afgelopen dagen Over democratie uit, een bundel teksten van Habermas, vertaald en ingeleid door Leon Pijnenburg. Het is fijn om Habermas in het Nederlands te lezen en om hem in deze tijd te lezen - hij heeft een vooruitziende blik en de teksten zijn allemaal nog steeds of meer relevant dan toen hij ze schreef. Ik las ook een paar mooie romans, Yr Dead van Sam Sax en Maps of our Spectacular Bodies van Maddie Mortimer, die allebei serieus zijn in hun vorm, Yr Dead om recht te doen aan hoe de tijd zich als gevoel in de lichamen van mensen nestelt, Maps of our Spectacular Bodies om recht te doen aan de veelheid die elk lichaam is (en wat erin ligt opgeslagen).

2 januari

Een boodschap van de cavia's 

1 januari

Een jaar als dag (een dag als jaar) 

Eerst is er de ochtend, nog stil en donker. Er is niemand op straat, geen mensen, egels of padden. Alleen de wind die bomen laat bewegen (er is hier altijd leven). En het water dat het licht van de straatlantaarns laat golven.
Met de schemer komen de eerste mensen. Pas later komt het praten (ik mag nog even stil zijn). Er is nu vooral de tekst (het echte leven). Een zin: net als de winter is het donker veilig.
Het blijft waaien. Het waait iets schoon.
Elke ochtend zegt: hier is iets nieuws, hier is niet alleen tijd maar ook ruimte om iets te vinden (niet altijd zoeken, dat heeft geen nut).
Je kunt geen dag voor lief nemen ook al vergeet je het soms.
Met woorden de tijd vormen, met woorden de tijd terugvinden, en misschien soms terugkrijgen.
Nu is het middag. Er zijn mensen die dingen willen, er is beweging, een pad, er is herhaling. Maar elke herhaling is ook nieuw (net als de woorden steeds nieuw zijn). Daar kun je op vertrouwen.
Vertrouwen: ergens op kunnen leunen, zonder dat je dat vooraf had bedacht omhooggehouden worden.
Niet langer vertrouwen: met je voeten naar de bodem zoeken.
Nieuwe schemer, nieuw donker. Je probeert dit moment zo leeg mogelijk te houden, er zoveel mogelijk van mee te krijgen, van te begrijpen. Hoe kun je de tijd begrijpen? Alleen maar in de stilte (leven is beweging maar in de beweging ben je bezig, pas later tekent zich de vorm af).
Dit is er gebeurd, en daarna dit. Nu zijn we hier. Hier: met je voeten de bodem raken. Niet hoeven leunen.
In de nacht opent de andere wereld zich, de spiegelwereld. Als je wil kan je naar buiten om de bomen te vragen hoe het is om heel lang stil te staan. Maar dat hoeft niet, want je slaapt. Je slaapt de hele nacht, tot het weer ochtend is.  

31 december

De highlights 

Het mooiste gevoel van 2024 was toen ik van een krater waaide op IJsland. Op de een of andere manier zette dat iets recht in de verhouding tussen mij en het universum. Ik was ondanks een windwaarschuwing gaan wandelen (mijn IJslands is niet voldoende om dat soort informatie tot me te kunnen nemen). Het ene moment stond ik, het andere lag ik. Daartussen was ik even gewichtloos, los van de aarde, in de handen van wat ik niet ben.
Het mooiste moment was op een avond in de zomer. Ik ging met Doris na het eten op een warme dag nog een eindje rijden omdat ik naar het water wilde. We vonden een strandje aan het IJsselmeer. Ik ging in het zand zitten en Doris kwam tegen me aan zitten. We keken naar de meerkoeten en de dobberende boeien. Dat was een van de mooiste momenten van mijn leven omdat ik het weer kon, ergens naar toe gaan, en omdat we daar samen waren.
De mooiste gebeurtenis van 2024 is natuurlijk dat Miez en Zmeu hier zijn komen wonen. Vanaf het eerste moment is het alsof ze er altijd al waren. Ze vrolijken Doris en mij de hele dag op.
De persoon van 2024 is Doris, net als de voorgaande jaren. De mensen van 2024 zijn mijn vrienden, die ik na de long covid weer terug heb gekregen.
Wat niet mooi of goed was, want dat was er ook, mag in dit jaar blijven. Ik ben in elk geval klaar voor het volgende.

31 december

Ook een paar portretten van Zmeu 

onze lieve grappenmaker

30 december

Uitrolriem 

Op Tweede Kerstdag hoorde ik op mijn hardlooprondje door het Twiske een vrouw haar hond roepen, nog voor de Konijnenberg. Haar stem klonk schril. Het schemerde en er wonen daar dus konijnen en ook fazanten. Dus honden gaan er zeker op dat tijdstip vaak vandoor. Toen ik bovenop de heuvel was zag ik de hond naar haar toekomen. Ze was bang om te komen, kroop onderdanig over de grond naar de vrouw toe, en ik dacht: die krijgt straf. Je kunt het zien aan honden. De hond liet zich nauwelijks aanlijnen, durfde niet dichtbij te komen. De vrouw lijnde de hond uiteindelijk aan, en begon haar daarna te slaan met het handvat van de uitrolriem. Een zwaar handvat, voor grote honden. Ik riep dat ze moest ophouden – ik was ondertussen vlakbij – en de vrouw liep verder. Ik probeerde een gesprek aan te gaan, maar de vrouw riep alleen ritmisch op-rot-ten. Ik wist ook niet wat ik moest doen dus bleef praten. Later heb ik een melding gemaakt bij de dierenpolitie, maar die kunnen weinig doen omdat ik de vrouw niet ken. Ze zeiden wel dat ik voortaan 112 kan bellen als ik zoiets zie. Ik had geen telefoon bij me maar daar ook niet aan gedacht, omdat de meeste dieren vogelvrij zijn in Nederland. De vrouw leek op Beatrix Ruf, hetzelfde korte zwarte haar en dezelfde leeftijd, maar dan met een puntiger gezicht en praktische kleding. Ze had twee honden bij zich, een blonde huskymix van ongeveer 30-35 kilo en de hond die ze zo sloeg, een grijze herdermix, wat kleiner dan de andere. Ik zie het steeds nog voor me en denk aan het leven van die hond. Ze heeft in elk geval een andere hond, en ze wandelen. Sommige honden komen nooit de tuin uit. Maar zo geslagen worden door degene van wie je afhankelijk bent is heel erg. Ik hoop dat ik de vrouw nog kan opsporen.

30 december

Simba heeft twee goede kanten 

Hij is goed bevriend geraakt met de katten. Dat is zo fijn voor hem: na zes jaar eenzame opsluiting heeft hij twee caviavriendinnen, mij, en nu dus de katten (Doris wil alleen buiten een beetje met hem spelen). Gelukkig heeft hij een heel positieve instelling, waardoor hij de veranderingen ten goede volledig kan omarmen. Hij is ondertussen al acht: hopelijk blijft hij nog heel lang in goede gezondheid bij ons.

29 december

Politieke therapie

We hebben dus (voortbordurend op mijn bericht van gisteren) niet meer psychotherapie nodig (mensen zijn al meer dan voldoende zelfgericht) maar politieke therapie. Om soortisme, racisme en seksisme af te leren, om luisteren, aandacht en empathie aan te leren. Om te begrijpen hoe je bent gevormd door politieke structuren en ideologie, en om te kunnen kiezen voor een andere houding. Voor burgers, niet-burgers, activisten, politici, gemeenschappen en naties. Zodat we de focus van het zelf naar de ander kunnen verleggen. En, wie weet, onze gemeenschappen te kunnen helen. Met G.C. Heemskerk begin ik in 2025 een bureau voor politieke therapie. Een poster is in de maak.

28 december

Onze primaire verlangens 

Ik lees veel romans op het moment en denk vaak: waarom kunnen we niet gewoon zijn zoals we willen zijn? Dat klinkt naïef en dat is het ook, het is een van mijn kinderverzuchtingen (zoals: waarom zijn mensen zo gemeen tegen de andere dieren?). Maar het is ook niet-naïef, omdat ik mede bedoel dat mensen (waaronder schrijvers) zich zo weinig bewust zijn van hoe ideologie hun werkelijkheid vormt. Neem heteroseksualiteit. Ik vind het onbegrijpelijk dat zoveel mensen dat nog steeds als een soort standaardoriëntatie beschouwen, terwijl het zo duidelijk gevormd is door religie, kapitalisme (vrouw thuis, man aan het werk) en andere hiërarchische systemen. Maar mijn verlangens, denkt u nu misschien. We weten toch sinds Marx en de Frankfurter Schule (of welke kritische richting dan ook uw voorkeur heeft) dat verlangens nooit primair in het individu ontspringen maar altijd ook gekleurd zijn door ideologie (de beelden die je ziet, wat je leert over je lichaam). Of monogenderisme - waarom beschouwen mensen zich in hemelsnaam als Man of Vrouw (botoxgebruik volgt uit deze ideologie, maar ook kwaliijke opvattingen over seks, macht, enzovoort)? Hetzelfde geldt voor intuïtie, dat is geen innerlijk kompas dat ons bij onze geboorte gegeven is, maar altijd deels gevormd door eerdere ervaringen, machtsstructuren en ga zo maar door. Het is ook jammer dat tegenverhalen (denk aan Afrofuturisme of meer-dan-menselijke kunst) snel in clichés verzanden door de vorm die ons discours heeft. Dat wordt erger, die hang naar clichés – in de tijd dat ik deelneem aan het publieke debat (zeg een jaar of tien) heeft de erosie van het kritische denken doorgezet. En we hebben in Nederland al niet zoveel kritiek. De hoop in deze situatie zit erin dat je kritisch denken kunt trainen en dat er altijd weer nieuwe mensen zijn die lezen en willen leren. Ook al wordt dat tegengewerkt door de politiek (bezuinigingen op (hoger) onderwijs) en het afnemende respect voor kennis, burgerschap en geestelijke ontwikkeling. Het zou mooi zijn als we nieuwe vormen van educatie en organisatie vinden, die gebruiken maken van de snelle distributie van ideeën die nu mogelijk is en toch ruimte hebben voor het langzame denken waaruit wijsheid of tenminste begrip kan ontstaan.   

28 december

Miez 

mijn hartje

27 december

Wattenstaafjes bewerkt door Miez en Zmeu 

27 december

Muizenfilosofie 

Voor het blog van de Amerikaanse vereniging van filosofen ging ik in gesprek met Jeremy Bendik-Keymer (ook een filosoof) over muziek voor muizen en meer. Je kunt het hier lezen.  

26 december

Ganzen, kerstochtend 

Het geluid moet je er zelf bij denken.

26 december

Variaties

Over een kleine maand verschijnt Variaties op aanwezigheid, mijn prozagedicht (for lack of a better term) over long covid. De eerste optredens zijn geboekt. Je kunt via de website van HetMoet (de uitgever) een plek reserveren (klik hier) en het boek vast voorbestellen. Voor mensen die ziek zijn of om een andere reden niet kunnen reizen is er ook een digitale boekpresentatie, op 29 januari.  

25 december

Ali Bond

We gingen met U. en R. naar de kindervoorstelling Jingle Bells in het Concertgebouw. We zijn mijn zusje (de moeder van U. en R.), mijn moeder, tante en ik. Mijn tante nam last minute een vluchteling mee, Ali. Ze vindt vaak mensen zonder huis, de laatste hiervoor was een Oekraïense cliniclown, die haar nu helpt bij het bellenblazen dat ze in de zomer doet op kinderfeestjes. Er wonen ook altijd Polen bij haar op zolder. ‘Het is wel een kindervoorstelling,’ zei mijn zusje tegen mijn tante. ‘Dat vindt hij leuk,’ zei ze. Ze had hem ook meegenomen naar de biodanza. Wat Ali ervan vond weet ik niet, hij sprak geen Nederlands en geen Engels, en ook niet in een andere taal. Mijn tante stelde hem voor. ‘Hij heet Ali,’ zei ze. ‘Ali Bond. Zoals James Bond.’ Hij zal niet echt zo heten, maar zo noemt ze hem. Ali Bond zat op het balkon omdat in onze rij geen stoelen meer beschikbaar waren. Mijn tante vond het in elk geval wel heel leuk, ze heeft met alles meegezongen, van O dennenboom tot In excelcis Deo. En de kinderen ook, dus al met al was het een geslaagde activiteit. 

24 december

Croissants

De vrouw van de kleine hondjes die altijd heel hard blaffen als ze Doris zien stond bij de vijver met een gele plastic zak van de Jumbo. Ze haalde er iets uit en gooide het in het water. De eenden zijn al weken nergens te bekennen en de reiger staat tegenwoordig bij de andere vijver. Toen ik dichterbij kwam, zag ik dat het een croissant was. Er volgde nog een croissant, en nog een. Ze bleven op het wateroppervlak drijven. Drie kleine bootjes van brood, ze zagen er dapper uit. De vrouw keek er nog even naar, daarna vouwde ze de plastic tas op tot een prop en liep naar huis.   

23 december

Doris heeft haar nieuwe hobby vaak kunnen uitoefenen dit najaar

22 december

TroostPowerPoint 

We hebben op Eerste Kerstdag nog een paar plekken over bij het troostspreekuur (zie hieronder, 16-12). Ik heb een powerpoint voorbereid dus je kunt ook gewoon toeschouwer zijn als je een beetje verlegen bent maar er toch graag bij bent. Stuur in dat geval wel een mailtje voor de zoomlink.

22 december

Choose 

Een oude tekening die ik tegenkwam, nog steeds actueel. 

Deze hoort er ook bij. 

21 december

Alien

Kijktip: via NPO Start is Once an Alien te zien van Sema Bekirovic, een bijzondere kunstenaar.

21 december

Werk ze 

‘Werk ze,’ zei ik tegen de boodschappenbezorger. ‘It means have a good work day, literally: work them.’ Hij herhaalde het. ‘Like German,’ zei hij. Hij vertelde dat hij over drie weken met Nederlandse les begint. Ik vroeg waar hij vandaan kwam. ‘Romania.’ Doris was aan het blaffen, dus ik wees naar boven. ‘The dog is also Romanian, and the cats.’ Ik vertelde dat ik vorige maand nog in Boekarest was voor een lezing, dat ik filosoof was. ‘I love philosophy,’ zei de bezorger. ‘Especially ancient Greek philosophy. In fact, I just ordered Plato’s Republic.’ Hij was nu De kunst van het oorlogvoeren aan het lezen, van Sun Tzu, daarna zou hij aan Plato beginnen. Hij vertelde dat hij vierduizend boeken bezat, waarvan hij de helft heeft gelezen. Goed zo, zei ik, en ik zei dat ik schrijver was. Hij wilde graag een boek van me lezen. Ik had natuurlijk even boven een boek moeten pakken maar daar dacht ik niet aan, ik gaf hem een visitekaartje en hij beloofde een boek van me te lezen. Toen ging hij weer, verder met de boodschappen, ik hoop dat het hem goed zal vergaan in dit land.  

20 december

Op een mat van bloemen 

Voor de ambassade schreef ik een verslagje over de dagen in Mexico. Jullie kunnen het ook lezen en wel hier.  

19 december

Krukje

Ellen had een optreden op mijn oude school. Vorig jaar ook rond deze tijd, en toen had ze daarna mijn moeder bezocht (mijn ouderlijk huis is een paar minuten lopen bij de school vandaan). Dat was een verrassing, en zeer geslaagd. Dit jaar kwam ik ook. Met Doris liep ik naar de school om Ellen op te halen. Doris vond de kinderen eng. Ik verbaasde me over de eenvormigheid in hun kleding. Wij hadden allerlei subculturen: kakkers, alto’s, gabbers, punkers, normalo’s. Nu dragen ze allemaal zwarte of donkerblauwe bomberjacks boven zwarte of donkerblauwe broeken boven gympen. Via het grasveld naast de school waar Doris graag poept liepen we naar mijn moeders huis. Het werd een soort prekerstviering die ons allemaal beviel. Mijn moeder liet fotoalbums zien. De katten waren ook mee, en op een gegeven moment klom Miez op een krukje. Hij gooide vijf boeken uit de boekenkast, waarvan er twee op het krukje terechtkwamen, met de voorkant omhoog: de twee boeken van Ellen die mijn moeders bezit zijn. 

Ook klom Doris voor het eerst op de bank, dat doet ze nooit en mag ze daar ook niet, maar de katten sliepen wel op de bank, en dus vond zij dat ze het ook mocht – heel logisch natuurlijk. Miez kroop naast haar, wat hij thuis niet doet.
Ik dacht toen ik voor de school stond te wachten: gelukkig is dit het geworden. Ik was erg ongelukkig op de middelbare school maar ik ben mezelf geworden, ik kan doen wat ik kan. Wat er verder dan ook is, dit is heel. 

18 december

Troost II 

17 december

Meersoortig beraad

Vandaag staat de laatste column in de NRC. Die vinden jullie hier. Dank voor het lezen! Ik zie dat de redactie de kritische noot (en tegelijk grap) uit de eerste zin van mijn laatste column heeft gehaald. Die eerste zin luidde als volgt: 'Deze krant gaat volgend jaar vernieuwen, en dat houdt onder andere een reclamecampagne in en de afschaffing van mijn mini-essays.' Want vernieuwen was de reden die me werd gegeven, en wat ik over het vernieuwen hoorde ging over marketing, reclame en filmpjes, en over dat er nieuwe columnisten zouden komen en reporters het land in zouden gaan. 

16 december

De Vereniging ter Bevordering van de Troost in Nederland 

Samen met Miriam Reeders, die ook bovenstaande uitnodiging tekende, ben ik begonnen aan een nieuw project: De Vereniging ter Bevordering van de Troost in Nederland. De website-met-troostlijst, podcast en troostwandeling volgen nog, maar met kerst beginnen we alvast met troostspreekuren. Jullie zijn van harte welkom, als je wel wat troost kunt gebruiken.

Informatie over het project:  

We leven in een wankele tijd. Er is een klimaatcrisis, een wooncrisis, en bepaalde politici betogen zelfs dat er een asielcrisis is. Deze verhalen over de samenleving beïnvloeden hoe mensen zich voelen en hoe ze zichzelf begrijpen. Ze maken ons machteloos, moedeloos en alleen. Onder het mom van vrijheid van meningsuiting schreeuwen mensen steeds harder. Terwijl er zoals filosoof Simone Weil schrijft: ‘voor de openbare meningsuiting niet zo zeer een klimaat van vrijheid (moet) zijn, maar van stilte en aandacht waarin (het) zwakke en stuntelige gestamel zich kan laten horen.’ Met andere woorden: we hebben om tot betere besluiten en dus een betere samenleving te komen niet meer monologen nodig, maar aandacht. Vooral voor de zachtere stemmen, zoals de zieken, de ouderen, de kinderen, en de niet-menselijke wezens.
Onder de noemer ‘De vereniging ter bevordering van de troost in Nederland’ ontwikkelt het duo Reeders-Meijer een tegengeluid. We bieden mensen die wel wat troost kunnen gebruiken troost, en onderzoeken wat troost eigenlijk betekent in deze tijd.
Dit project is ontstaan vanuit een gesprek tussen twee vrienden over ziekte. Wij kennen elkaar al bijna twintig jaar en hebben eerder samengewerkt (we hebben onder andere een webloginstallatie en -voorstelling gemaakt). In de afgelopen jaren werden we allebei geconfronteerd met ziekte. Reeders heeft uitgezaaide longkanker, Meijer had van 2022-2024 long covid. Hierdoor hebben we een ander perspectief gekregen op het leven en het samenleven met anderen – en op troost. We hebben de afgelopen tijd veel gepraat over het ziekzijn, over hoe dat mensen isoleert en hoe je toch betekenis kunt vinden in de dagen. We hebben ook gemerkt hoe belangrijk kunst, filosofie en zorg zijn – medische zorg, maar zeker ook de bekommernis van vrienden en andere wezens die je nabij zijn.
Met ‘De Vereniging ter Bevordering van de Troost in Nederland’ onderzoeken we de troost van bomen, gedichten en luisteren. We willen mensen, zeker de ‘zwakke stemmen’, aanmoedigen om te laten horen waar zij troost in vinden. Zodat we met elkaar een ander verhaal over het samenleven kunnen ontwikkelen. 

De Vereniging ter Bevordering van de Troost in Nederland is een Reeders-Meijer Productie.

15 december

Een kuiltje

Vorig jaar deed ik bij de Vogelbescherming de cursus Uilen in Nederland, en nu doe ik de cursus Roofvogels in Nederland. Het is heel rustgevend en je leert weer iets over je niet-menselijke buren. Het lijkt me ook een geschikt cadeau voor als je een cadeau zoekt voor iemand (iemand anders of jezelf). Zie hier. Je kunt elke dag een les volgen, het is echt leuker dan een serie kijken of op je telefoon scrollen. Je leert bijvoorbeeld over de kuilen die slechtvalken maken (en torenvalken ook, dat leerde ik in de vorige les, alleen maakt daar de vrouw de kuil) (hoe het zit in queer relaties weet ik niet; die zitten niet in de cursus). Het grind gebruiken ze overigens omdat het hygiënisch is, dat lijkt ongezellig maar valt dus wel mee. 

14 december

Lees

Ik las vanochtend een mooi boekje: De kille nachten van de jeugd van Tezer Özlü, vertaald door Hanneke van der Heijden. Het heet een roman maar is van novellelengte. In de tekst vangt Özlü ervaringen, uit haar jeugd, haar opnames, van het landschap, de steden, seks. Terloops onchronologisch laat ze zien hoe herinneringen werken en hoe het heden altijd gekleurd is door het verleden. Hoe er misschien wel geen grens bestaat. Nu ligt Yr Dead van Sam Sax voor me klaar, dat begint ook mooi. Andere boekentips voor de kerst zijn iets van Ali Smith (Gliff, haar laatste roman, is wel mooi omdat een paard in mee doet, maar ik wacht op het tweede deel volgend jaar voor ik een oordeel vorm), iets van Thomas Bernhard (zoals De neef van Wittgenstein, maar De onderspitdelver is bijvoorbeeld ook een aanrader), iets van Tarjei Vesaas (wat dan ook), voor gevorderde lezers Persoonsgegevens van Jelinek, voor mensen die wat meer verhaal willen een boek van Han Kang of Olga Tokarczuk. Door smartphones en de constante stroom van informatie in de vorm van antwoorden verleren mensen het leven zelf te doorgronden en begrijpen (een verhaal samen te stellen uit de werkelijkheid, want daar heb je tijd en nadenken voor nodig). Mensen verliezen het vermogen om zich te oriënteren. Geografisch, door google maps en andere gidsen, maar ook moreel en zelfs in verhouding tot feiten. Lezen is hierdoor een daad van protest geworden, een radicale manier om je aandacht te gebruiken. Zeker het lezen van romans, waarbij de opbrengst (hiermee bedoel ik het idee van opbrengst dat in het neoliberale denken de boventoon voert en het handelen van veel mensen bepaalt) minder goed vooraf uit te rekenen is dan bij nonfictie.

14 december

Rotterdammers:

Vandaag is er een nieuw werk te zien van GC Heemskerk en Shani Leseman in hun duivententoonstelling in Boijmans Zuid. De tentoonstelling is helaas nog maar een paar dagen te zien. Dus als je nog niet geweest bent: spring op de fiets en ga kijken. 

14 december

Potvisvolkeren

Tijdens de lezing afgelopen woensdag van Sue Donaldson en Will Kymlicka, waarbij ik een co-referaat gaf, vertelde Sue over de politieke structuur van potvissen. Ze hebben samenlevingen die wel 20.000 individuen kunnen tellen, die dezefde taal en cultuur delen. Binnen die volkeren of naties zijn er veel kleinere gemeenschappen. Hoe die precies verbonden zijn weten mensen niet. Hier kun je er meer over lezen. 

13 december

Dat dit kan

Nog steeds denk ik bij alles: wat fijn dat dit kan. De rondjes om de vijver met Doris zonder loden jas en schoenen. Rechtop zittend werken. Meerdere afspraken op een dag. Niet bij alles hoeven denken: wat weegt dit en wat kan er nog bij. Ad libidum douchen en tandenpoetsen. Elke nacht slapen. Hardlopen (mijn rondjes draven). Kunnen voelen zonder zieker te worden: kunnen huilen om iets wat me raakt, hard lachen, meeleven met wie medeleven nodig heeft. Dit overheerst en relativeert alles - de reizen, de boeken die ik aan het afmaken ben, de rest - en tegelijk maakt het alles wat wel kan belangrijker (want het is niet voor lief te nemen). Het is niet voor lief te nemen, lezer, en natuurlijk is al het lijden relatief. Maar als je niet ernstig ziek bent dan is dat fantastisch, echt fantastisch.

12 december

Ook nog dit 

11 december

In het matte winterlicht

Afgelopen week kwam ik er weer achter dat een journalist mijn werk heeft geplagieerd in een boek. Het is de derde keer dit jaar, dat een Nederlandse journalist of filosoof mijn ideeën overneemt als zijnde de hare. En dan zijn er ook nog de mensen die mijn werk als stapsteen gebruiken voor hun eigen werk maar het niet noemen. Dat is heel vreemd om mee te maken. Internationaal word ik wel gewoon geciteerd - niet altijd, maar wel in 95% van de gevallen. Maar Nederlanders citeren niet. Het heeft te maken met slordig denken en de afwezigheid van een intellectuele cultuur (een serieuze uitwisseling van ideeën, gebaseerd op argumenten van anderen en jezelf, boeken, enz. - denken is een gemeenschappelijk project, dat wordt hier niet serieus genomen), alleen is het natuurlijk gewoon diefstal. En je wordt er zelf niet minder van als je iemand citeert. Ik ergerde me eraan, maar vind het ook niet de moeite waard om er een hele zaak van te maken. In plaats daarvan ging ik met Doris naar de duinen, waar we onze speciale wandeling maakten. We zagen veel mooie kronkelbomen, er heerste winterstilte, hoewel de vogels hard floten. Dat dit mag blijven bestaan, dacht ik, deze wereld waarin mensen niet de hoofdrol spelen, dat dit zo lang mogelijk mag blijven bestaan.  

10 december

Gesprekken met Doris

1. Doris en ik hadden gisteravond weer een leuk gesprek. Ze had een restje chili sin carne gehad en daarna was ze onophoudelijk aan het smakken. Dus ik zei: 'Zit er wat tussen je tanden?' Ze kent het woord tanden natuurlijk omdat we elke dag tandenpoetsen. Ze keek begrijpend naar me. 'Kom,' zei ik. 'Dan haal ik het eruit.' Toen kwam ze schoorvoetend naar me toe, want ze houdt er niet van als ik iets bij haar doe wat ze niet kent, maar ze vond het ook irritant dat er wat tussen haar tanden zat. Ik kon zo een boon achter haar voortanden vandaan halen, en toen was ze blij en hadden we elkaar weer heel goed begrepen.
2. Toen de poezen er net waren bezochten Doris en ik mijn moeder. Ik vertelde dat de poezen zo lief waren, en Doris zat erbij en deed mee met het gesprek. Ze kent het woord poezen, en lief is een van haar favoriete woorden voor zichzelf. Dus ze begreep alles en was het ermee eens, want zij vindt de poezen ook lief.
3. Een tijd geleden bezocht ik Gijsje in Den Haag. Ik vertelde het aan Doris toen ik terugkwam. Ze besnuffelde me heel lang. Ja, het was echt Gijsje. Later liepen we een rondje en rook ze lang aan het portier. Gijsjes geur zat nog aan de handgreep. Ik vertelde dat Gijsje mee was geweest in de auto. Doris kwispelde.
4. Meestal gaan we rond het middaguur naar onze geheime plek in het Twiske. Dat noem ik het mooie bosje. Doris loopt daar graag, maar ze houdt er niet van om met de auto te gaan. Soms lopen we een rondje putten in de steeg, om de kikkers en padden eruit te halen (nu niet, ze zijn in winterslaap). Dan zeg ik ‘we gaan de kikkertjes helpen’. Daar wordt ze altijd enthousiast van omdat we dan niet met de auto hoeven en ook geen enge dingen zullen ondernemen.  

9 december

Wortels versus beton  

12-0 voor de bomen. 

8 december

Op straat kunnen lopen 

In het vliegtuig naar huis zat ik naast een psycholoog die een paar maanden in Duitsland gaat wonen. Haar dochter woont er ook, en ze wil zo graag ergens wonen waar ze veilig op straat kan lopen. Ze vertelde dat ze een mooi huis heeft, maar alleen naar de supermarkt kan. De rest van de stad is te onveilig. Alina, de onderdirecteur van de school in Tlajomulco, vertelde me ook over de onveiligheid, vooral voor vrouwen (er verdwijnen in Jalisco veel vrouwen, meer dan waar dan ook in Mexico, en ze zijn nog maar net begonnen daarover te praten en zien het nog maar kort als een probleem). People are desperate, had Guillermo, mijn gids, me eerder verteld.           

Terug in de bus in Nederland zag ik het land door hun ogen. Zo veilig, met genoeg water (de mensen in Tlajomulco hebben niet genoeg water - de rijken wel, de armen niet), goed onderwijs voor iedereen, sociale voorzieningen. En dan toch zo'n racistisch en angstig volk. Natuurlijk worden mensen opgezweept door de politiek en media, maar het is verdrietig dat we niet de goede kant op gaan, terwijl we de mogelijkheid hebben om rechtvaardig samen te leven.

7 december

Ik vraag me af of de bomen in Mexico moe zijn  

Ze zagen er moe uit, moe en dorstig, en het lijkt me ook zwaar om het hele jaar te bloeien, het hele jaar in de warmte te staan zonder genoeg water.

6 december

Handig 

5 december

De staat van de Europese literatuur 

Het tweede optreden van gisteren was op de beurs, tijdens het European Festival of Literature. Het was een panelgesprek (een van de drie waar het festival uit bestond) met drie andere schrijvers. De Spaanse vragen van de moderator waren onmogelijk te verstaan door ruis op de lijn en gebrekkige vertaling, maar in de loop van het gesprek kregen we er lol in om op te reageren op de woorden die we wel verstonden. De moderator zat er dus een beetje voor spek en bonen bij, en hij beëindigde het gesprek per ongeluk een uur te vroeg - het zou twee uur duren, maar hij stopte er na een uur mee. 'Ssst,' zei Ulla Lenke, die naast me zat, toen ik mijn verbazing uitsprak. 'Straks willen ze nog doorgaan.' Eigenlijk denk ik ook dat het zo beter was dan als het nog een uur was doorgegaan, want het was best een coherent verhaal over de staat van de literatuur en het democratische belang van zorgvuldige en poëtische taal. Toen ik onderweg naar buiten liep, was het nog heel druk op de beurs. Er stonden lange rijen voor de bussen die de mensen weer wegbrachten. 'In het Spaans noemen we dit een zee van mensen,' zei Guillermo. 'In het Nederlands ook,' zei ik. Het was nog warm, op het plein speelde iemand gitaar.

4 december

Schoolbezoek 

Vandaag bezocht ik een school in Tlajomulco, ten zuiden van Guadalajara. Ik werd opgehaald door Alina, de onderdirecteur van de school. Ze vertelde me dat Tlajomulco de stad is met de meeste drugscriminaliteit in Mexico en het hoogste femicidecijfer. De kinderen hebben eigenlijk allemaal te maken met criminaliteit in hun familie (een groot probleem hier is dat de drugshandelaren ook in de politiek zitten waardoor criminelen de hand boven het hoofd wordt gehouden en burgers niet weten wie ze kunnen vertrouwen). Maar sommigen redden het, komen eruit. Na aankomst kreeg ik eerst een rondleiding. Coca Cola heeft een wateropvangsysteem gesponsord waar ze erg trots op zijn. Ze doen ook aan recyclen en je kunt je waterfles vullen bij een kraan (het kraanwater hier is niet drinkbaar).  

In het afgezette stukje begraven ze de poppen van monarchvlinders zodat die veilig kunnen groeien. Als ze uitkomen vliegen ze naar Canada. 

Daarna begon het programma. Eerst werd er voor me gedanst en daarna begon de conferentie, zoals ze het noemden. De kinderen hadden Dierentalen en De grenzen van mijn taal gelezen. De tent was speciaal versierd voor de gelegenheid.

Er waren ook honden. Bij de school zorgen ze voor tien honden en een kat. 

Het kleintje is geen pup maar een kleine hond met prachtige oren. Mexicaanse straathonden zijn heel mooi (de paarden hier zijn ook heel erg mooi). Ik hoorde dat de kinderen eigenlijk vakantie hebben maar ze waren er toch in groten getale en deden heel actief mee, ze stelden goede vragen. Na afloop aten we ijs, een specialiteit uit de regio, voor mij een vegan versie. Dat veganisme van mij vonden ze een bezienswaardigheid op zich, ik kreeg voor ik wegging een mand met vegan snacks en een oorkonde. Ik vond het een nederigmakend bezoek. Ik werd naar het hotel teruggebracht door de directeur, een man die niet tot mijn schouders kwam en nauwelijks Engels sprak. Hij kon me wel vertellen dat er hier in de bergen poema's wonen. 

4 december

Er zijn veel plasticwinkels in Guadalajara 

3 december

Ik, vogel van het bloeiende water

Toen ik E. schreef dat ik in Guadalajara was, vertelde ze dat ze fan is van Nezahualcóyotl, een Mexicaanse dichter uit de 15e eeuw. Ik kende zijn werk niet, maar vond net deze gedichten in Nederlandse vertaling op internet, die jullie vast ook mooi vinden.

3 december

Luisteroefeningen 

De column in de krant vandaag gaat over luisteren. Hier. 

3 december

Ergens zijn 

Ik ben in Guadalajara voor de boekenbeurs. Deze beurs is de grootste boekenbeurs in Zuid-Amerika, en het is ook echt een heel boekenfeest waar veel lezers naartoe komen (zoals die in Göteborg in Zweden). Vanuit mijn hotelkamer zie ik de hele dag mensendrommen richting de beurs gaan, en vanaf eind van de middag ook weer in de omgekeerde richting. Het eerste optreden was samen met Mariana Matija uit Colombia, die zich bezighoudt met luisteren naar de aarde. Het was vijftig minuten maar het had net zo goed twee keer zo lang kunnen zijn. Salon 2 zat vol. Na afloop moesten we op de foto. Het is allemaal goed geregeld. De reis was rommeliger - na de grote vertraging bleek in Mexico dat ik niet meekon met de tweede vlucht. Sterker nog, ik stond niet in het systeem en was dus volgens de persoon bij de balie niet in Mexico. Maar ik ben er toch, zei ik. Daarop knikte ze vertwijfeld. Uiteindelijk moest ik zeggen dat de ambassade de reis had geboekt en toen kwam de leidinggevende erbij en kon ik verder. Ik werd opgehaald door mijn host, Guillermo, hoofd van de afdeling Finance op de universiteit en bakker. Op een gegeven moment omschreef ik Nederland als 'very wet, and very racist'. Dat is ook voor het eerst. Straks ga ik weer op pad, nu is het nog stil in het hotel en buiten. Uit het hotelraam zie ik in de verte de bergen die de stad omgeven, als wakers.

2 december

De kerststemming in Guadalajara 

1 december

Ik droomde dat ik uit tekst bestond en in een vierkantje zat  

30 november

De Schipholmuizen 

Op Schiphol voerde ik de muizen. Ik wist niet dat er zoveel muizen op de luchthaven wonen - ik was er niet eerder zo laat en overdag verbergen ze zich natuurlijk voor de mensendrommen. Omdat mijn vlucht was vertraagd ('this flight is a special operation' zei de steward de volgende ochtend, we gingen pas om kwart over twee weg en het was allemaal nogal chaotisch en vaag) zocht ik een plek waar ik rustig even kon gaan liggen. Ik vond een bank achteraf, een lange met een plat hard kussen, en nam mijn plek in. Onderweg door de vertrekhallen had ik muizen zien wegschieten onder de hekken van winkels en zwarte randen die tot de grond leken te komen. Ik had daar wat van de cranberry-notenmix die ik bij me had voor ze gestrooid en deed dat hier ook, want ze hadden goed schoongemaakt. Eerst kwam er een babymuis, een klein dopje, voor wie de noten te groot waren, of gewoon niet lekker roken. Toen kwam er een volwassen muis, die wel heel blij was met het eten. Samen aten ze een cranberry en daarna een hazelnoot. De grote muis besloot een paar van de andere noten naar een geheime plek te brengen. Ik vertel niet waar want dat is geheim. Ik deed mijn ogen toen maar dicht. Misschien is dit waarom mensen op safari gaan, dacht ik later, terwijl je dus op Schiphol heel goed kunt zien hoe bijzondere dieren leven. Maar vertel het maar niet verder, anders worden ze vast vermoord.   

29 november

Muizenleven 

In maart verschijnt Muizenleven. Hier is vast het omslag, ontworpen door Boris Snauwaert. Miek Zwamborn is as we speak bezig met de vormgeving van het binnenwerk. Het is een eer als iemand zo precies en poëtisch meedenkenkt, dus daar ben ik heel blij mee.

28 november

Monument voor de dieren die in romans alleen worden opgevoerd om te worden gemarteld of vermoord 

In romans worden niet-menselijke dieren vaak alleen opgevoerd om te worden gemarteld of vermoord. Een voorbeeld is de hond in Stig Dagermans Het verbrande kind. Die wordt alleen gebruikt om de nogal wrede inborst van de menselijke hoofdpersoon gestalte te geven. Ik hou eigenlijk altijd meteen op met lezen als dieren zo worden ingezet in een verhaal omdat ik het zo problematisch en objectiverend vind (je hebt als schrijver een verantwoordelijkheid naar je personages, ook de niet-menselijke, zeker als je ze laat sterven) maar nu wil ik toch wat meer aandacht besteden aan het fenomeen. Dus ik wil deze dierlijke personages verzamelen en wat meer eer geven in een tekst die speciaal voor hen is. Ik weet dat jullie veel lezen, dus misschien willen jullie ook opletten. Als je zo'n passage tegenkomt, stuur me een bericht op e.r.meijer apenstaartje uva.nl. Liefst met een paar regels uit het boek erbij. Dank alvast.

27 november

Miez en Zmeu worden groot 

Ze zijn ondertussen goede vrienden van Doris geworden, Zmeu en Doris spelen elke dag samen. We gaan graag samen op pad en ze mogen van Doris ook in de slaapkamer slapen. 

27 november

De politieke schaal

Op 11 december geven Alasdair Cochrane en ik allebei een co-referaat bij een praatje van Sue Donaldson en Will Kymlicka over verschillende politieke gemeenschappen (meersoortige, en die van andere dieren). Voor wie geïnteresseerd is, je kunt je via deze pagina registreren.  

27 november

Nootje (de dierenkliniekkat)  

26 november

Een kwestie van schaal

Wie zich bekommert om de wereld en wil bijdragen aan een meer rechtvaardige planeet doet er goed aan na te denken over welke handelingen nut hebben. Een handig hulpmiddel hierbij is om de schaal waarop je je begeeft serieus te nemen. Als Trump en Netanyahu je niet volgen op X of insta en je rond de 100 volgers hebt, heeft het waarschijnlijk niet zo heel veel nut om verontwaardigde berichten over Palestina of de Amerikaanse presidentsverkiezingen te plaatsen. Sterker nog, extra meningen toevoegen vervuilt de digitale wereld verder. Maar het kan wel veel nut hebben om vegan te koken voor mensen die het kunnen gebruiken, taallessen te geven aan vluchtelingen, duivenvoeten te ontdraden of op een andere manier in de echte wereld wat uit te maken. Niet iedereen is daartoe in staat. Maar online is ook meer mogelijk dan alleen meningen herhalen. Je kunt bijvoorbeeld brieven schrijven aan mensen die onterecht gevangen zitten, je kennis en kunde delen, of iets moois maken waar anderen zich over kunnen verwonderen. De online wereld is ook de echte wereld, maar we lijken daar voor onszelf belangrijker dan we zijn. Het is zonde dat er zoveel energie naartoe gaat die ook iets in de echte wereld had kunnen bewerkstelligen.

25 november

Het belang van verder kijken dan de neus lang is 

Er staat een stuk in de NRC over het longcovidonderzoek van het Erasmus MC en C-Support (een organisatie die patiënten ondersteunt). Op zich goed dat ze erover schrijven, maar het is zo raar dat ze andere PAIS niet noemen (ME, Q-koorts, enz). Het is belangrijk om dat wel te doen zodat lezers en patiënten begrijpen dat lc geen mysterieuze ziekte is die uit het niets komt, maar een postviraal syndroom, en die zijn al oud als de weg naar Rome (en werden bv al uitgebreid gedocumenteerd na de Spaanse Griep en de Mexicaanse Griep). Onderzoekers moeten die literatuur er ook bij nemen om meer inzicht te krijgen in het verloop van al deze ziektes, die ongeveer hetzelfde werken. Vanuit kennistheoretisch oogpunt, zodat onderzoek niet herhaald hoeft te worden en om met wat we al weten de puzzel aan te vullen (er is al heel veel bekend). Maar zeker ook vanuit moreel oogpunt, want alle mensen met deze ziektes hebben een shitleven en moeten worden geholpen.     

24 november

De bomen in Boekarest doen dienst als palen  

23 november

Het einde van de burger 

Onderweg las ik eindelijk Het ontmantelen van de demos van Wendy Brown (uit 2015, dus pre-Trump). Dat boek is een aanrader voor iedereen die benieuwd is naar hoe het neoliberalisme (een vaag begrip dat op verschillende manieren is gedefinieerd) subjecten vormt. Volgens Brown zijn de burger en het politieke subject in de verdrukking geraakt door de nadruk die ligt op het marktdenken en het beeld van de mens als producent. Die nadruk zit in de politieke praktijken en instituties, maar ook in de taal en hoe we denken over het goede leven. Ze schrijft ook over hoe ons idee over de vrijheid van meningsuiting wordt beïnvloed door deze ideologie. De vraag is nu hoe en waarom rechts populisme (aangevuld door neoconservatisme) zo'n goede voedingsbodem heeft gevonden in dat neoliberale denken. Het lijkt een overtreffende trap van consumentisme, die leidt tot politieke luiheid die versterkt wordt door de schermrealiteit. Als online zo alomaanwezig is (inclusief gelijkgestemden) hoef je in de echte wereld weinig meer te verrichten. Maar daar moet ik nog even over verder denken. In elk geval gaat er iets mis in de opvoeding van mensen als burgers (en/of politieke subjecten) (die doorlopend zou moeten zijn, want socialisatie gaat altijd door, ten goede en ten kwade). 

22 november

Handig

Van deze parkeerplaats in Boekarest kun je niet wegrijden. In de auto's liggen briefjes met telefoonnummers achter de ruit. Ik weet niet of het de bedoeling is dat je iedereen belt als je eruit wil, of dat iedereen tegelijk wegrijdt (bijvoorbeeld aan het eind van een werkdag). Maar het is hoe dan ook een arbeidsintensief proces.

De rode auto vooraan heeft wel een goed nummerbord.

21 november

Op straat

21 november

Luisteren (de Roemeense aflevering)

op de foto: de prijzenkast in het kantoor van de decaan, waar we thee dronken na afloop van mijn lezing 

Ik ben in Roemenië om een lezing te geven over luisteren naar niet-menselijke dieren en andere wezens (luisteren is blijkbaar het thema van november). De dierfilosofie is hier nog erg marginaal dus ik probeer mijn collega's hier ook op te stoken om het onderwerp serieus te nemen. Er waren redelijk wat studenten bij de lezing (gebaseerd op deze tekst), wat me beviel en meeviel, en verder was het een typische academische presentatie. De vragen waren zoals overal. Er was een heel mannelijke man die na afloop erg kwaad werd. Hij kon al niet echt goed luisteren en zat als enige op zijn telefoon tijdens mijn verhaal. Zijn woede ging erover dat leeuwen en gazelles tegengestelde belangen hebben. Dat zal, hoewel we in de context van klimaatverandering ook gezamenlijke belangen hebben, maar het is geen tegenargument voor mijn verhaal omdat dat ging over je positie bepalen als mens. We moeten naar zowel de leeuw als de gazelle luisteren om te bepalen wat de juiste houding is. En binnen meersoortige samenlevingen (waar zowel leeuwen als gazelles geen deel van uitmaken) is luisteren onderdeel van een hechter gesprek. Het was een variatie op 'waarom mogen we geen dieren eten als andere dieren elkaar ook eten' - de eeuwige vraag tijdens lezingen. In de filosofie wordt deze denkfout de 'is-ought fallacy' genoemd: uit hoe het is kun je nooit afleiden hoe het moet zijn. Zie ook de positie van vrouwen en mensen van kleur.
In elk geval was het weer enerverend en nuttig, en de collega's zijn nu van plan een workshop over dieren te organiseren. Dat is belangrijk. Degene die me uitnodigde hier te komen spreken vertelde dat Peter Singer een aantal jaar geleden een eredoctoraat kreeg en dat er toen allerlei religieuze groepen kwamen zingen als protest. Er is overal nog veel te doen.

20 november

In het Gara du Nord  

Er wonen duiven in het station (lekker warm). 

De muur van het politiebureau.

2021 was Europees jaar van het spoor.

Even een moment voor jezelf.

20 november

Stem 

Toen ik het vliegveld van Boekarest uitliep naar het treinstation begon ik te huilen. Ik dacht aan Olli, die elf jaar geleden uit dit land naar Nederland kwam en hier zijn vrienden achterliet. Voor de zoveelste keer, hij was al uit zijn gemeenschap weggehaald en naar verschillende asiels gebracht. Hij heeft gezien hoe andere honden werden vermoord, werd zelf beschoten en geslagen en uitgehongerd, maar omdat hij iemand was met zoveel liefde voor anderen denk ik dat hij zijn vrienden en familie zo gemist zal hebben. Vorig jaar was ik in zijn stad, maar toen was ik ziek en daardoor minder aanwezig. Nu voelde ik hem in het melancholische landschap. Zijn eerste leven.
Later, in de hotelkamer met één raam en een gordijn voor de rest van de muur hoor ik iemand blaffen, de stem lijkt op die van Doris maar is iets scheller. 

19 november

Ik wil de kinderen horen

De column van vandaag gaat over degenen die we nu niet horen in het politieke en publieke debat, maar waar we naar zouden moeten luisteren. Hier.  

18 november

Dag strand met veel gezichten

17 november

Je gele periode 

17 november

Een mooi rood blad 

'Wat zoekt u?' vroeg een oudere man, die me bij de vuurtoren zag speuren. 'Kleine dingetjes om na te na te tekenen,' zei ik. Hij dacht even na en besloot het toen te accepteren als iets normaals. 'Hier,' zei hij, toen hij bijna aan het eind van het pad was. 'Een heel mooi rood blad.' Ik nam het mee, ook al had ik geen kleurpotloden bij me, hij had gelijk, het was echt een heel mooi rood blad.   

16 november

Kooiweg 

16 november

Leren luisteren 

Na afloop van de luisterwandeling hadden we het over de betekenis van luisteren. Want als je echt luistert stel je je open, loop je het risico te veranderen, gehoorzaam je aan iets buiten jou. Je zet jezelf en wat je denkt te weten even opzij. Dat is een morele handeling, en iets waar je je in kunt oefenen. Bijvoorbeeld met een luisterwandeling.        

15 november

Januari

Eind januari verschijnt Variaties op aanwezigheid, een lang prozagedicht over long covid, of leven in steeds dezelfde dag. Het omslag is er al, dus dat deel ik vandaag met jullie.  

15 november 

De taal verliezen

Gisterochtend ging ik in gesprek met een groepje Schiermonnikoogse ouderen. Zij konden mij vragen stellen over het schrijverschap en ik hen over het eiland. Ik was vooraf vooral benieuwd naar plekken waar ik echt naartoe moest, omdat ik tijdens mijn residentie in januari in gesprek wil met het eiland, en dat doe je als eerste lopend. Maar tijdens het gesprek werd ik ook gegrepen door de taal. Het schiermonnikoogs (een variatie op het Fries) is een uitstervende taal. Er zijn nog ongeveer 25 mensen die het spreken. Het is goed gedocumenteerd, er zijn woordenboeken, maar er is geen manier meer om het te leren. Dat was een jaar of tien geleden nog wel zo. Veel kleine talen sterven uit en dat is zonde, omdat ze altijd iets unieks uitdrukken over een plaats of de mensen die ze spreken. Wordt (misschien) vervolgd.

14 november

Aanwijzingen 

14 november

Oog is eiland

Schiermonnikoog betekent eiland (oog is eiland) van de grijze monniken (schier is grijs). Het is grijs hier vandaag maar in het grijs zitten allerlei kleuren verstopt, vooral blauw en geel. Zoals het strand geen egale zandvlakte is maar lappendeken van patronen.  

Mooi abstract werk van wind, zand en zee.

13 november

De weg vinden in het donker 

Het thema van vandaag was je weg vinden in het donker, niet metaforisch, maar letterlijk. Ik reed naar Lauwersoog om daar te boot te nemen naar Schiermonnikoog en was bij het plannen hiervan vergeten hoe donker het is in Friesland. Over nauwelijks verlichte B-wegen rijden is altijd een avontuur - het is maar hopen dat er iemand voor je rijdt die de vorm van de weg uittekent. Eenmaal aangekomen op het eiland stond me de tweede donkerervaring te wachten. Ik had een fiets bij de boot gereserveerd, maar het dorp was wat verder dan google maps me van tevoren had verteld. Met het koffertje naast de fiets ging ik ook niet heel hard. Sterker nog, het leek alsof ik helemaal niet bewoog, omdat ik het landschap niet zag veranderen en het dorp tijdens het fietsen een tijdlang even ver weg leek. Naast me zag ik de dijk en de weilanden, af en toe stoven er eenden op (sorry eenden, voor het kabaal). Het was wel fijn, alsof ik in een loop in de tijd was terechtgekomen, ook al moest ik vrij hard trappen tegen de wind in. En het was melancholisch, zoals het autorijden in het donker dat ook is. Ik ben benieuwd naar wat er hier te zien is als het licht morgen is teruggekeerd.

12 november

In je eigen schaduw staan 

11 november

Bird's-Eye Views

Voor het tijdschrift Politics and Animals (een academisch tijdschrift waar ik redacteur voor ben) interviewde ik pattrice jones van VINE Sanctuary over haar nieuwe boek, Bird's-Eye Views. pattrice is een fijne gesprekspartner, met heel veel kennis over andere dieren en goede ideeën over hoe we anders kunnen denken en leven. Je kunt het interview hier lezen (in het Engels). En lees daarna ook vooral haar boek. 

10 november

Uit oma's fotoalbums 

10 november

Tegenvaller 

Mijn moeder ziet na haar staaroperatie ineens alles heel scherp. Dat valt niet mee. Vanochtend zei ze: 'Nu zie ik heel veel lelijkheid. Ik vind dat best wel shocking.'   

9 november

Omdat het zo stil is 

Hier nog eens de luisteroefeningen.

8 november

Meersoortige dialogen 

Deze grijze dagen geef ik aan Multispecies Dialogues, het academische boek dat in februari uitkomt. Ik kreeg de geredigeerde versie terug van de uitgever. Na het verwerken van de opmerkingen van de redacteur heb ik het bestand nog eens geprint en nu lees ik het zorgvuldig door, een traag en stil werkje. Printen is nodig want op een scherm mis je altijd de helft. Het is een bijzonder boek, dat ook met zichzelf in gesprek gaat, daar hou ik altijd van. Soms vraag ik me af waar de boeken toch vandaan komen. Jullie moeten nog even wachten voor je het kunt lezen, maar het is dan wel open access, dus voor iedereen gratis te downloaden.

7 november

Het einde van de wereld blijkt zich gewoon in het Twiske te bevinden 

6 november

Ongelijkheid 

Naast het afgrijselijke nieuws dat Trump de verkiezingen heeft gewonnen (doei planeet) las ik dat sociale klasse mede je overlevingskans bij kanker bepaalt. Arme mensen gaan eerder dood aan kanker dan rijke, zeg maar. Lees op de website van de NOS hoe en wat. Aan Trump kunnen we weinig doen (nog los van dat NL ook en masse fascisten heeft verkozen), maar dit is in principe op te lossen.

6 november 

Uitnodiging voor mensen met lc en vergelijkbare ziektes om mee te doen aan 'Een lijst van dingen die we missen' 

Beste allemaal,
In januari verschijnt mijn boek Variaties op aanwezigheid, een lang essayistisch gedicht over long covid. De uitgever (HetMoet) heeft me ook gevraagd om een ‘Mammoetje’ te maken, een digitale publicatie op hun website. Hiervoor wil ik de stemmen en ervaringen van anderen verzamelen, door een lijst te maken van dingen die mensen met long covid en andere PAIS-en missen. Je kunt een woord, een beschrijving van een ervaring, een foto, een tekening, een geluidsfragment, een video of iets anders insturen dat digitaal gereproduceerd kan worden. Probeer zo specifiek mogelijk te zijn (niet ‘wandelen’ of ‘koffie drinken’, maar bijvoorbeeld ‘mijn dagelijkse wandeling maken met mijn hond Doris in het Twiske’ of ‘koffie drinken met mijn moeder op zondagochtend’). Je kunt in het Nederlands of Engels schrijven. Als er veel reacties zijn, zal ik niet in staat zijn om iedereen persoonlijk te beantwoorden, maar ik zal updates over het project sturen. Door je bijdrage in te sturen, geef je toestemming voor publicatie. Laat me ook weten hoe je je wilt ondertekenen: met je voornaam, volledige naam, pseudoniem of op een andere manier. Als je wilt deelnemen, stuur dan je bijdrage vóór 15 december naar e.r.meijer apenstaartje uva.nl. Alvast bedankt!  

5 november

LCC3: Animals and Long Covid

5 november

Nieuws van de dag 

In de column schrijf ik vandaag over de discussie over euthanasie bij psychisch lijden en hoe onze samenleving de waarde van verschillende levens weegt (de Amerikaanse presidentsverkiezingen krijgen al genoeg aandacht). Hier. En vanmiddag is er weer een longcovidconversatie, waarbij ikzelf ook een praatje zal geven. Mocht je erbij willen zijn klik hier voor de zoomvergadering (het begint om 12 uur). Na afloop zal de lezing te bekijken zijn via de website. En op het meersoortige blog staan foto's van Doris' nieuwe hobby. Hier.    

4 november

Een kraaienvergadering bij het tankstation  

Je kunt het niet goed zien op deze telefoonfoto maar alle bomen zitten vol met kraaien. 

4 november

Zonder hoofddoek 

Het eerste nieuwsbericht dat ik vanochtend las ging over de Iraanse vrouw die als protest haar kleren uittrok toen ze werd aangesproken op dat ze haar hoofddoek niet of niet op de juiste manier droeg. De foto erbij is echt fantastisch. Ook vanwege de laconieke houding van de omstanders. Lees hier het hele verhaal. In dit soort protest schuilt hoop.

3 november

Spreken over  

Ik was vanmiddag te gast in Naturalis voor een groepsgesprek tijdens Letterlijk Leiden onder de noemer Klimaatpraat. De andere gasten waren Susanne Ferwerda (taalwetenschapper) en Jens van der Weele (taalstrateeg) en de moderator was Maarten Keulemans. Het was een zinnig gesprek waarin we vanuit verschillende hoeken onderzochten hoe taal een rol speelt en kan spelen in het inzichtelijk maken van de klimaatcrisis en het zoeken naar oplossingen. Van bovenaf en opzij werden we bekeken door opgezette dieren, van wie een deel speciaal is vermoord om in de collectie terecht te komen. In het Engels pleit ik voor responsibility and responsivity als het gaat om de verstandhouding tussen mens en de niet-menselijke wereld - verantwoordelijkheid en antwoorden op wat de anderen van ons vragen. Goed antwoorden vereist goed luisteren en begrijpen dat we al in gesprek zijn. Het soort gesprekken dat we vanmiddag voerden maakt deel uit van het ontwikkelen van een nieuwe houding. Maar daar hebben de doden in Naturalis niks aan.

2 november

Vorig jaar  

Dit zelfportret maakte ik vorig jaar rond deze tijd, toen ik zo ziek was. 

En dit portret van Doris. 

Dit blad geeft het gevoel eigenlijk nog het beste weer.

Of dit blaadje. 

1 november

De longcovidklinieken 

Vandaag gaan eindelijk de longcovidklinieken open. Zoals jullie weten is Nederland al jaren het enige Europese land zonder gespecialiseerde klinieken. Mooi nieuws, denken jullie nu dus misschien. Maar dat valt tegen. Ten eerste kunnen er duizend patiënten terecht. Er leiden 450.000 mensen aan long covid op dit moment, van wie 100.000 ernstig gehandicapt zijn (dat zijn de mensen die niet kunnen werken, niet naar buiten kunnen, niet voor zichzelf kunnen opkomen). Ten tweede gaan ze onderzoek doen en mikken ze er volgens de NOS op om over een paar jaar richtlijnen voor huisartsten. Over een paar jaar! Terwijl je die nu kunt opstellen aan de hand van internationaal onderzoek naar long covid, ME/CVS en vergelijkbare aandoeningen. Er zijn middelen, zoals ssri's, ldn, en mestinon die bij een significant deel van de patiënten helpen en die je dus moet voorschrijven als huisarts bij mensen die aanhoudend ziek zijn. Als je dat niet doet geef je mensen geen kans, maar dit moet allemaal voorzichtig worden opgebouwd ivm bijwerkingen. Je moet ook uitproberen of antihistaminetabletjes werken. Daar gaan sommige mensen enorm op vooruit (gewoon bij de supermarkt verkrijgbaar) - eerste generatie antihistamine werkt ook bij slapen dus mensen met slaapproblemen hebben daar een win-winsituatie te pakken (de weigering om mee te denken met slaapproblemen bij lc is ook walgelijk en heel Nederlands - zonder slapen kun je niet genezen en een halfuur geen tv kijken voor het slapen helpt geen ene fuck als je systeem overstuur is). Daarnaast zijn er supplementen die gewoon via internet beschikbaar zijn, bewezen werken bij een deel van de patiënten met lc of ME/CVS en geen bijwerkingen hebben terwijl ze wel werken voor een deel van de klachten. Je moet NAC proberen bij brainfog, D-ribose voor de spieren en energie, vitamines (vooral de B-vitamines zoals B1 en B3, maar pas op met B6) voor energie. Nicotinepleisters helpt bij een deel van de patiënten (google voor info, niet zomaar aan de slag gaan) dus die moet je proberen. Ashwagandha is fijn bij dysautonomie. En artsen moeten mensen heel goed uitleggen hoe de ziekte werkt, vooral hoe PEM werkt. Dat dit niet gebeurt is gewoon kwaadaardig want je houdt een grote groep mensen ziek en het is een afgrijselijke ziekte. Voor patiënten die dit lezen: google de middelen voor je aan de slag gaat. Op fora is veel informatie te vinden. Er zou ook een lijst moeten komen met huisartsen die wel op de hoogte zijn zodat je weet waar je heen kunt als patiënt. (Zie hier de pagina met andere stukken die ik schreef over long covid.)