14 mei
Uitnodiging Amfibieënherdenking Landsmeer
In de afgelopen decennia zijn er in Landsmeer tijdens de paddentrek duizenden padden, kikkers en salamanders doodgereden door auto’s, bussen, fietsen en fatbikes. Ook zijn er minstens zoveel amfibieën verdronken in de putten. Mensen gaan achteloos aan hun levens voorbij, maar voor deze dieren is hun leven net als voor ons het belangrijkste wat er is. Op 6 juni 2025 bundelen de Paddenwerkgroep Landsmeer en het Meersoortig Collectief de krachten voor een amfibieënherdenking, om even stil te staan bij de kleine dorpsgenoten die zijn gesneuveld door menselijk handelen.
Locatie: We komen samen bij de vijver in de Roerdompstraat te Landsmeer, bij het beeld Baadster. Tijd: 21.04 uur tot 21.20 uur. Programma: Eerst is er een korte toespraak door Eva Meijer van de Paddenwerkgroep Landsmeer. Daarna is er een muziekstuk met klarinet en onderwatergeluiden door Kim David Bots en Lyckle de Jong.
Tekeningen: G.C. Heemskerk.
13 mei
Tijd voor long covid
Gisteren was ik op Wereld ME-Dag te gast bij Tijd voor Max, ditmaal ging het over long covid. Anne Vroegindeweij sprak ook mee vanuit haar huis, via videobellen. De media in Nederland besteden heel weinig aandacht aan lc/postvirale ziektes, dus ik ben blij dat we deze kans kregen. Ik zat naast Frans Bauer die vertelde over zijn nieuwe theaterprogramma en zijn zonen (een van hen heeft de maanstanden tijdens de geboortes van alle gezinsleden op zijn arm getatoeëerd), het ging ook nog over de paus en de oorlog in Oekraïne en er was muziek. Dus het was een zeer gevarieerde uitzending. Je kunt hem hier terugkijken.
12 mei
Wortels van waterplanten
11 mei
Mijn moeder
Met Pika, rond 2012.
11 mei
Openingen bezoeken
In The Guardian las ik over Mr Jambon, een performancekunstenaar die in Berlijn naar openingen van tentoonstellingen gaat. Eerst deed hij dan ook nog iets, nu praat hij er gewoon met mensen en is dat het werk. Performance is eigenlijk de grappigste kunstvorm die er is, en het mooie is dat het werk ook meteen weer vergaat, wat in deze tijd van overdaad aan materiaal en data een voordeel is. Jambon maakt alleen lijstjes van de openingen die hij wil bezoeken. Dat moet wel kunnen.
10 mei
1 jaar
Vandaag is het feest want Miez en Zmeu vieren hun eerste verjaardag. Het leven van Doris en mij is zeker met 300% verbeterd sinds ze hier wonen.
9 mei
Zoals de zwarte moerbei
Op 1 juni doe ik mee met Zoals de zwarte moerbei, een colloquium over bomen als levend herdenkingsmonument onder leiding van architect Koen Van Synghel en met medewerking van Stoff vzw. STOFFvzw is een culturele vereniging die een stem wil geven aan asbestslachtoffers in de regio van het Land van Waas. Op hun (bijzondere) website kun je lezen wat ze allemaal doen. De bijeenkomst op 1 juni in Beveren gaat over bomen als medewezens, monumenten, herdenkingsplekken. Het programma staat hier. Er verschijnt ook een publicatie.
8 mei
LCC8
Gisteravond was de laatste long covid conversation. Alice Fleerackers gaf een korte presentatie over de beschikbaarheid van informatie voor patiënten en Judith de Hont droeg namens Feminists against ableism een video bij. De site blijft voorlopig (maar niet eeuwig) online.
7 mei
Spugen
Gisteren fietste ik naar Amsterdam voor de eerste bijeenkomst van The Dark, de nieuwe voorstelling van Alexandra Broeder, over en met jongeren met depressie, waarvoor ik de tekst zal schrijven. Op het viaduct over het fietspad langs het Noorderpark stond een clubje kinderen, drie meisjes en een jongen van een jaar of 13-15. Ze filmden iets en gebaarden dat ik door moest fietsen. Toen ik bij het viaduct was spuugden ze naar beneden. Allemaal mis. Ik was wel geïrriteerd, dus ik stopte en riep dat ik de politie zou bellen, waar ik geen tijd voor had, en toen begonnen ze me uit te schelden voor kankerhoer. Ik snap wel dat je je verveelt als jongere en ook dat je je wil verzetten (tegen onderdrukkende factoren of in het algemeen), maar richt je ongenoegen op het gezag of het grootkapitaal. Het is een beetje aso om op mensen te spugen en ze dan ook nog uit te schelden. En een beetje lukraak. Maar misschien is dit wat je krijgt met een extreemrechts kabinet en de rugdekking van sociale media: jongeren die niet eens meer kunnen uitdrukken waar ze tegen zijn, alleen nog kunnen spugen op willekeurige voorbijgangers.
6 mei
Lions can speak
Ik werd geïnterviewd door the Institute of Art and Ideas over meersoortig beraad en de talen van andere dieren. Het stuk is een week te lezen voor iedereen, daarna moet je lid zijn. Hier.
5 mei
Slakken houden van klimmen
5 mei
Beloofd
Een tijd geleden las ik in de NRC dat mensen elke dag gemiddeld meerdere keren per dag liegen op hun werk (het artikel praat oneerlijkheid niet alleen goed maar prijst het zelfs aan en schetst daarmee heel cynisch beeld van de menselijke conditie). O, dacht ik, dus daarom denkt de goegemeente dat mensen met long covid zich aanstellen: ze liegen zelf over dat ze ziek zijn omdat ze op de bank willen liggen en series willen kijken. Daarna probeerde ik me voor te stellen waarover die mensen zouden liegen. Te druk in plaats van geen zin? Al gedaan terwijl je iets nog moet doen? Ik vond het onbegrijpelijk en ook nogal ontluisterend – waarom zou je in hemelsnaam liegen als je ook de waarheid kunt vertellen? De waarheid is belangrijk in en om zichzelf, maar als je zoveel moet liegen is er ook iets mis met de omstandigheden waaronder je leeft. Ik heb de mensen al niet per se heel hoog zitten, maar toch viel het tegen.
Ik moet hieraan denken omdat de laatste tijd verschillende mensen een belofte aan mij hebben verbroken, in vriendschappen en werk. Dat vind ik net zo onbegrijpelijk. Er zijn natuurlijk verschillende redenen om een belofte te verbreken: overmacht, een gebrek aan kennis van jezelf of het leven, impulsiviteit, zelfzuchtigheid, nonchalance naar de ander of het leven. Overmacht kan gebeuren, en wie jong is schat situaties misschien rooskleuriger in dan ze zijn. Maar vanaf een bepaalde leeftijd kun je je daar niet meer op beroepen. Als je niet weet of je je aan een belofte kunt houden, doe dan geen belofte – beloften zijn touwen tussen ons, zekerheden de toekomst in, in een wereld waarin alles fragiel is. Als je iets belooft vertrouwt iemand daarop, wanneer je een belofte verbreekt gaat er iets groters stuk (het vertrouwen eromheen brokkelt ook af). Als de belofte maar groot genoeg is, gaat er zelfs veel vertrouwen stuk. Mensen verbreken hun beloften aan andere dieren overigens ook stelselmatig, bijvoorbeeld door ze terug te brengen naar het asiel (ik zal voor je zorgen – toch maar niet), ze te aaien en te slaan (of aan de riem te rukken), of ze als jagers te lokken en dood te schieten (ik geef je eten – en vermoord je). Terwijl andere dieren zich altijd aan hun belofte houden, ten minste in mijn ervaring.
4 mei
De performatieve dimensie van het publieke debat in Nederland
Onderweg naar Delft bedacht ik ineens dat veel Nederland journalisten en columnisten waarschijnlijk denken dat ze descriptief (of prescriptief) bezig zijn, maar de performatieve dimensie van hun werk vergeten. Performatieve taalhandelingen zijn taalhandelingen die iets teweegbrengen. Bijvoorbeeld: ik verklaar u nu tot man en vrouw. Of: verkocht, in een veilinghuis. Wat we zeggen en schrijven drukt iets uit over de wereld (dit is er aan de hand, descriptief) of over hoe de wereld zou moeten zijn (prescriptief). Maar wanneer je deelneemt aan het publieke debat vorm je dat ook door waar je de aandacht op vestigt. Als de helft van alle columnisten betoogt dat we op 4 mei ook stil moeten zijn voor de genocide in Gaza (een standpunt dat ik overigens onderschrijf, en iedereen met een beetje gevoel zou ook bij de vee-industrie, de proefdierenindustrie enz. moeten stilstaan) is dat niet alleen weinig origineel, maar vormt het ook het debat. Een ander voorbeeld is de extreem grote aandacht voor Trump en de ‘oorlogsdreiging’. De media maken mensen daarmee bang en laten allerlei andere onderwerpen liggen die ook onze aandacht verdienen – zoals de ramkoers van dit kabinet, dat erop gebrand lijkt zo snel mogelijk alles wat belangrijk is uit te hollen – wetenschap, kunst, natuur. Dit eenzijdige aandachtschenken is performatief: het vormt waar mensen over spreken en hoe ze dat doen. Momenteel worden vrijwel alle discussies eenzijdig gevormd, en is er heel weinig denken dat een stap verder gaat. En dat is wel nodig, omdat mensen met ja/neemeningen op deze manier alleen bevestigd worden in oordelen die ze al hebben en niet aangemoedigd worden de andere kant te zien. Ook blijft er veel geweld onzichtbaar. Het burgerschapethos laat nogal te wensen over op het moment en dat wordt op deze manier steeds slechter. Een vrije pers is zo machtig, maar in Nederland blijft het ook in de serieuze kranten vaak bij lifestyleduiding of kritiek die net iets afligt van de status quo, maar die niet werkelijk ter discussie stelt.
4 mei
Bij de fontein
Vandaag spraken we bij de fontein naast Radius met een heel klein clubje over waterrechtvaardigheid. Collectiefoudste Wiske was er ook, je ziet haar op de foto met haar winterjas aan op een jas liggen. Het is er veel groener dan een paar weken geleden, en we zagen meerdere insecten en een merel bij de fontein. Onderweg zag ik veel jonge bomen die zichzelf op middenbermen hadden geplant. Dat stemde me vrolijk, ik hoop dat een paar van hen mogen blijven staan.
4 mei
Ondertussen
Ondertussen gaan de yin-yangperformances van Miez en Zmeu natuurlijk ook gewoon door. Hier.
3 mei
Blad voor G.C., bewerkt door onbekende maker
G.C. Heemskerk houdt van bladeren met gaatjes erin. De esdoorn vlak achter het huis heeft er momenteel meerdere. Het zijn mooie ronde gaatjes. Ik weet niet wie ze maakt. Deze esdoorn is tijdens mijn verhuizing meegelift met de aardbeienplant, het is een afstammeling van de boom die in Amsterdam in mijn tuin stond (en na mijn verhuizing is gekapt).
2 mei
Nieuwe ontwikkelingen in Duckstad
Van Miriam kreeg ik dit bericht uit Duckstad. Mochten jullie ook feministische ontwikkelingen tegenkomen in die regio, stuur ze op! (Zie 29 april voor context.)
2 mei
A shell-shaped line
Op de website van Knockvologan Studies staan verslagen van mensen die er een residentie hadden. Mijn verslag staat sinds vandaag ook online. Dus ben je benieuwd wat ik daar ook alweer deed en waarom, surf dan naar de website.
1 mei
De schaal van een eiland in januari
Ik werk op dit moment aan De schaal van een eiland in januari, dat ik schreef (en tekende en fotografeerde) op Schiermonnikoog. In het boekje zoom ik in op verschillende perspectieven op het eiland - van de fazanten, de gemeenteraad, de patronen in het zand, dat van Doris. Het is verkrijgbaar tijdens/via het festival Meet me at the lighthouse, komende november op Schiermonnikoog. Maar daar vertel ik later nog meer over.
30 april
De troost van
We hadden een lief boekentroostspreekuur gisteren met heel verschillende lezers (de deelnemers noemden o.a. non-fictie over leven na de dood, Esther Jansma, Annet Schaap, bell hooks en de troost van ongelezen boeken). Ik vergat het boek The sound of a wild snail eating van Elisabeth Tova Bailey te noemen, terwijl dat zeker troostrijk is voor mensen met PAIS (en leerzaam voor anderen). Nu ik toch tips aan het geven ben wil ik ook de film Lucky noemen, te zien via NPO Plus - mooi, grappig, en met David Lynch die hecht bevriend is met een schildpad (die weggelopen is). Het is een trage film, dus hij is ook geschikt voor mensen met weinig energie / gevoeligheid voor prikkels.
29 april
Free Katrien Duck
Ik kreeg eind vorig jaar een Donald Duck scheurkalender van Sinterklaas en ben nogal geschokt over hoe Katrien Duck in 2025 wordt afgebeeld.
Ze is eigenlijk het stereotype van een dom blondje maar dan met witte veren.
Ze houdt zich bezig met haar uiterlijk en heeft weinig tot geen handelingsvermogen.
Donald doet de klusjes en bepaalt hoe haar leven loopt.
Haar enige macht is dat gedoe met Guus Geluk. Het is echt eindeloos gezeik over tassen en dergelijke.
Ze is een soort tradwife. Maar niet uit vrije wil. Het is omdat de tekenaars en de firma Disney geen feministisch besef hebben.
Daarom deze oproep: Free Katrien Duck. Wijd haar in in de feministische performancekunst, laat haar met een spiegeltje naar haar cloaca kijken, geef haar een paarse tuinbroek, of een studie wiskunde, een opleiding tot metselaar, ingenieur, programmeur of wat dan ook. Dit kun je kinderen echt niet aandoen. Het heeft lang genoeg geduurd.
28 april
Nieuwe vrienden
We hebben deze week drie cavialogees. Zmeu heeft direct vriendschap gesloten.
28 april
LC+C 8
Het programma voor de laatste longcovid+conversation is ook rond, zie hier. Iedereen is welkom!
27 april
The politics of not eating animals
Volgende maand is het al zover, dan vindt de slotconferentie van mijn Veni plaats op de UvA. De conferentie zelf is volgeboekt, maar bij de openingslezing van Claire Jean Kim via zoom is iedereen welkom. Je vindt het programma hier, en de abstracts kun je hier lezen (tijdelijk beschikbaar).
27 april
De slakkensensor, oftewel: hoe kunnen we ons rechtvaardiger verplaatsen
Eigenlijk zouden alle voertuigen en schoenen moeten worden uitgerust met een slakkensensor, die de aanwezigheid van naaktslakken en huisjesslakken op tijd registreert en het voertuig/de loper omleidt. Het is weer slakkentijd en ze worden in het Twiske in groten getale doodgereden. Ik vertelde E. over mijn idee, die terecht aanvulde dat we dan ook een egelsensor nodig hebben. De sensor moet zo worden afgesteld op alle dieren, dus we hebben een systeem nodig dat in kaart brengt welke wezens op een bepaalde locatie leven, en daar de gevoeligheid van de sensor op aanpast. Dit heeft noodzakelijkerwijze ook gevolgen voor de maximale snelheid – die zal erg omlaag moeten op veel plekken. Maar het zal vele levens redden.
26 april
Zand bewerkt door wier en wind
26 april
Hout bewerkt door de wind
26 april
Treuren om het Great Barrier Reef
Er staat een mooi interview in The Guardian met Ahnoni over het Great Barrier Reef, het grootste koraalrif ter wereld, dat aan het sterven is.
25 april
Repareren
Iemand zei dat de personages van Coetzee steeds dingen kapotmaken. Ik dacht aan mijn personages, die altijd bezig zijn met repareren. Over het algemeen proberen ze dingen te repareren die niet of misschien niet meer heel te maken zijn (de aarde, de democratie, de gemeenschap, de levens van de andere dieren, de taal, zichzelf). Maar het proberen is de oefening. En repareren is natuurlijk nooit een terugkeer naar wat iets was voor het kapotging, het gaat erom het weer werkend te krijgen. Of leefbaar (zo leefbaar mogelijk), als het om de aarde, ecoystemen, leefwerelden en levens gaat.
24 april
Lieve Doris
24 april
Kleurplaat
Het interactieve deel van de troostverenigingwebsite is weer bijgewerkt, ditmaal met een medicijnenkleurplaat. Hier.
23 april
Nog altijd storm
Gisteravond ging ik naar de lecture performance (lezingperformance? voorleesperformance is een mooier woord) Nog altijd storm van 't Barre land en Miek Zwamborn. Ik was te vroeg dus besloot buiten te wachten. Voor mijn serie vogels op standbeelden wilde ik graag een duif op het beeld van Mark Manders op het Rokin. In plaats van duiven zag ik selfiemensen foto's maken. Er kwam ook een man van de gemeente om de prullenbak te legen. Beautiful, zei hij. Hij dacht dat ik naar het beeld zat te kijken, wat ik op een bepaalde manier ook deed. Toen ik in het Nederlands terugsprak zag ik de teleurstelling in zijn ogen. Uiteindelijk werd mijn wachten wel beloond met deze juweeltjes. Ik zag ook meerdere meeuwen, maar zij gingen helaas niet op het beeld zitten.
Ik was evengoed nog te vroeg in Frascati en werd naar het café gedirigeerd, waar de ingang van Zaal 3 is. De voorstelling is gebaseerd op het boek Nog altijd storm van Peter Handke dat Miek vertaalde en de boeken waren te koop. Bij de boekverkoop, ongeveer daar waar ik in de rij stond voor de zaal, kwam een vrouw vertellen dat ze zelf ook vertaalde. Ook kwamen er een man en vrouw met een hippe uitstraling recht voor me staan. Ze vroegen waar ze moesten zijn, en namen de staande mens voor lief. Misschien is het de onzichtbaarheid van de mondkap, waardoor niemand me ook herkende, wel een aanrader op zich, of gewoon het uitgebulkte ego.
De voorstelling zelf was eigenlijk een poëtisch collage van beelden en verhalen, over het boek, King Lear, vertalen, appels (ik hou erg van appels, en vind dat er te weinig voorstellingen zijn waarin appels serieus worden genomen), en wat het betekent om een plaats serieus te nemen, doorspekt met (jeugd)herinneringen van de spelers (naast Miek Czeslaw de Wijs). Het voelde als een deel 1, misschien ook omdat ze aan het eind vertelden dat ze het meeste nog niet hadden verteld. De voorstelling van vanavond zit vol, maar voor donderdag zijn er nog plaatsen, mocht je het willen meemaken - dat raad ik van harte aan. Ik vond het overigens wel jammer dat ik het boek vooraf niet had gelezen, omdat ik denk dat het wat je ziet meer reliëf geeft. Dus je kunt het beste eerst het boek lezen (het is net verschenen bij Van Oorschot) en dan donderdag naar de voorstelling gaan.
22 april
Actiefoto's Het leven leert vanzelf
Morgen is het troostspreekuur in Tilburg, deze foto's door Gerrit Meijer zijn van een performance uit 2010.
21 april
De Stootersplas was bijna zwart-wit vandaag
21 april
Feest
Een van de dingen waar ik lang graag een artikel over zou schrijven (maar waar het tot dusver niet van is gekomen) is feesten van dieren. Ik lees nu weer over een mooi voorbeeld: chimpansees bonden met anderen door samen te genieten van alcoholisch fruit. Zie hier.
20 april
Meersoortige adoptie
Deze nijlganzen hebben een ander ganzenkind geadopteerd. Ze zwemmen de hele week al samen dus het is geen momentopname.
20 april
Twee verloren verhalen
Jij kunt goed vergeten, ik kan goed onthouden. Als we elkaar nog zouden spreken hadden we kunnen zeggen dat het elkaar in evenwicht houdt. Ik zou ook kunnen zeggen dat achter jouw vergeten onthouden zit, tenminste, dat vermoed ik, maar misschien zit ook daar vergeten. Ik mag dat niet meer willen weten. Twee werelden, een verloren verhaal, nee, twee verloren verhalen. Tenminste één onthouden, tenminste één vergeten.
19 april
Londen
19 april
Vrolijk Pasen
Van de week sprak ik met een kritische journalist over kippen. Na afloop van het gesprek stuurde ik hem wat wetenschappelijke literatuur over ze, die ik ivm Pasen en het eten van eieren ook graag met jullie wil delen. Jullie weten dat kippen in Nederland worden gehouden in grote fabrieksachtige stallen (dierfabrieken) zonder zonlicht en bewegingsruimte. Ook vrije uitloopkippen en kippen die biologisch worden vastgehouden leven over het algemeen onder erbarmelijke omstandigheden. En uiteindelijk worden ze allemaal vermoord - in Nederland worden 1,5 miljoen kippen per dag vermoord. Laat dat even tot je doordringen, probeer het voor je te zien. En slachten (afslachten?) gaat niet pijnloos. Tijdens het vangen voor de slacht en het transport raken veel van hen (geen duizenden, miljoenen) ook al gewond (gebroken ledematen, kneuzingen) of gaan ze zelfs dood. Dat noemen ze 'dead on arrival' in vakjargon.
Kippen zijn zoals jullie natuurlijk weten geen broed- of vleesmachines, maar wezens met gevoel en gedachten. Ze zijn intelligent en zorgzaam (kippen praten al tegen hun kuikens als die nog in het ei zitten), hebben complexe sociale verbanden, voelen empathie, dus ze lijden niet alleen voor zichzelf maar ook als ze anderen zien lijden in een fabriek, vrachtwagen of slachthuis, worden vrolijk als ze nieuwe dingen leren. Hanen worden ook stelselmatig onderschat en gestereotypeerd, en zijn goed in staat om te leren samen te leven met anderen. (In Nederland worden de haantjes zsm vermoord als ze uit het ei komen.) Dus denk hier maar aan als je paasboodschappen doet en kies voor veganistische alternatieven. Niemand heeft het recht een ander aan te doen wat mensen de andere dieren aandoen, voor ons lijkt het normaal maar voor hen zal dat het nooit worden.
Terzijde en ook niet terzijde: mijn weblog bestaat bijna twintig jaar, en in het begin schreef ik dit ook al. Het is echt afschuwelijk dat er in die tijd niets ten goede is veranderd.
Terzijde en ook niet terzijde II: hier is Benjamin Zephaniah met het gedicht Pride. Het is kort dus je kunt het makkelijk uit je hoofd leren.
18 april
Haar
Tante Yvonne had hetzelfde kapsel als de sprieten.
18 april
Meer zat er niet in
‘Meer zat er niet in,’ zei de man die zich over oom Chris boog. We waren samen in een kamer in het uitvaartcentrum aan het Muziekplein (je komt er via de Triangelweg, de Banjohof is om de hoek) om afscheid te nemen van tante Gien. Chris vertelde net dat hij Gien ontmoette tijdens het vrijdansen in 1957. Hij had haar al eerder gezien en hoewel er drie dansscholen vlakbij zijn huis waren ging hij naar de vierde omdat zij daar danste. Hij liep haar na de les achterna. Ze ging met een vriendin mee en hij wachtte buiten. Toen ze de voordeur uitstapte vroeg hij of hij met haar mee naar huis mocht lopen. Dat mocht wel, maar ze woonde daar om de hoek. Hij nam haar niet lang daarna mee naar een dansavond en sindsdien hebben ze alles samen gedaan.
De man bleek een neef van Chris en ze spraken even met elkaar. Mijn hersens bleven haken aan het ‘meer zat er niet in’. Dat zeg je toch niet over een leven, ook niet als iemand oud is geworden – het is meer een uitspraak over een voetbalwedstrijd, gelijk spel, of desnoods een vakantie. Maar juist op begrafenissen zeggen mensen dingen die de werkelijkheid onderuithalen, en anderen doen alsof het normaal is.
Eerder zei de vrouw van het uitvaartcentrum al dat we nieuwe herinneringen moesten maken op deze bijeenkomst. Maar Gien is net dood, dus dat is het uitgelezen moment om aan haar te denken. Een afscheid is ook een vreemde gelegenheid om herinneringen te maken, los van dat je ze altijd maakt natuurlijk, hoewel het leuk was om de neven te zien en andere familieleden. Het was jammer dat Gien er niet bij was. Er stond wel een mooie foto op de kist, waarop ze stoer de camera in keek.
Er kwam een andere man naar Chris toe, die niet op zijn hurken kon zitten, dus ik liep naar de twee zorgmaatjes die in de hoek theedronken. Zij zorgden de laatste tijd voor Gien en Chris, zodat ze thuis konden blijven wonen. Ze waren erg geschrokken van Giens dood, omdat het juist weer wat beter met haar ging. En ze kenden alle familieleden, inclusief mij, uit de verhalen.
Zo trokken er levens voorbij, op verschillende manieren. De ouderen die weer ouder zijn, de kinderen van mijn neven, die allemaal ook volwassen zijn. En het leven zelf trok voorbij, je kon zien dat niemand eigenlijk ooit echt volwassen is, of dat we allemaal even oud en machteloos zijn in de nabijheid van de dood.
17 april
Living with lab mice
Voor het dierennummer van Amerikaans wetenschappelijk tijdschrift Nautilus schreef ik over de muizen. Je kunt het stuk hier lezen (je krijgt twee artikelen gratis).
17 april
Dinotroost
Miriam en ik werden door het Brabants Dagblad geïnterviewd over het troostspreekuur in Tilburg, compleet met dinofoto. Lees het hier als je een account hebt (of kijk naar de dinofoto), en meld je aan!
16 april
Schapen die naar mij kijken
In Knockvologan werd ik veel bekeken door de daar wonende schapen. Dit is een selectie van de foto's die ik van ze maakte.
16 april
Engelse versie lijst
Voor de Menard Press heeft Fannah Palmer 'Een lijst van dingen die we missen' naar het Engels vertaald. A list of things we're missing staat nu online en wel hier. Om te delen met Engelssprekende mensen met lc/andere PAIS of anderen die geïnteresseerd zijn of zouden moeten zijn.
15 april
Tante Gien
In de nacht van zondag op maandag op stierf tante Gien, de oudere zus van mijn vader. Dag Gien, de aalbes doet het goed.
14 april
Plakband bewerkt door de zee
Tijdens het plastic zoeken op Traigh Gheal Beach vond ik een rolletje plakband dat het (deels) nog deed. Het was wel heel mooi geworden.
14 april
Leestip
Onderweg terug uit Schotland las ik de beste roman die ik in jaren las: O Caledonia (1991) van Elspeth Barker. Ik zie dat hij ongeveer nu in het Nederlands uitkomt bij Orlando, maar als je kunt, lees dan de Engelse versie. Grappig en poëtisch, over opgroeien in de jaren 40/50 als een meisje dat meer bij de andere dieren en de boeken hoort dan in de mensenmaatschappij en alles heel scherp ziet.
13 april
De mensen
1. Op St. Pancras zit ik tijdens het wachten op de trein naar Brussel naast een vrouw die een inbox vol mails heeft van McDonalds, Amazon, Starbucks en vergelijkbare bedrijven. Ze ziet er heel normaal uit. Uit het gesprek met de man naast haar maak ik op dat ze fysiotherapeut is.
2. Op de singel in Utrecht roept een man me van heel ver. 'Hoe laat is het?' brult hij. 'Een minuut voor negen uur,' roep ik terug. 'Een minuut voor negen uur?' 'Ja, een minuut voor negen uur.'
3. Met Jim de buurjongen praat ik over de schutting over de katten. Ik vertel dat Zmeu heel impulsief is en snel afgeleid. Als hij met Storm speelt en ineens een vliegje ziet gaat hij achter het vliegje aan. Hij is ook heel creatief en sociaal, zeg ik erbij. 'Net als ik,' zegt Jim. 'Hij heeft ook ADHD. En misschien ook dyslexie.'
4. De conducteur die ons in de trein vertelt over tussenliggende stations en aankomsttijden wil ook iets zeggen over mogelijke overstappen op station Amsterdam Centraal. 'Mogelijke aansluitingen die voor u van toepassing kunnen zijn,' zegt ze, en dan is het lang stil. 'Hoofddorp,' zegt ze dan. 'Perron 9.'
5. Op Brussel Zuid hebben ze in de vertrekhal een jungle nagebouwd met bankjes eromheen. Het duurt even voordat ik begrijp wat ik zie. Een deel van de planten is echt en een deel is nep. Het is een van de meest verwarrende fenomenen die ik in lange tijd aanschouwde.
12 april
Planten die stenen als gereedschap gebruiken
Op mijn eerste dag in Knockvologan nam Miek me mee naar het strand. Ik werd erg geraakt door de kleuren van de rotsen en de zee, en alle levensvormen op en bij het strand. Ook zag ik aangespoeld zeewier met stenen eraan. Miek vertelde dat het wier de stenen als anker gebruikt. Ik had onderweg gelezen in The Light Eaters van Zoë Schlanger, die eigenlijk betoogt dat wetenschappers planten vaak de verkeerde vragen stellen (vergelijkbaar met wat Vinciane Despret schrijft over dieronderzoekers). Zo bestuderen ze geen gedrag, maar proberen ze de functies van planten evolutionair te duiden (aan de hand van een soort mechanisch nut). Er zijn ook onderzoekers die wel in termen van gedrag denken, en daardoor andere dingen uitvinden (zoals dat planten onderscheid maken tussen zichzelf en anderen, maar ook tussen familie en vreemden). Planten bewegen natuurlijk veel langzamer dan dieren en meer plaatsgebonden, maar ze doen wel dingen. Door het wier zag ik ineens dat planten stenen als gereedschap gebruiken en nadat ik dat op het strand zag, zag ik het overal. Bomen op berghellingen gebruiken ook rotsen en stenen om zich aan vast te houden, of tegen te leunen. Op Mull kom je niet erg ver als je het niet doet, als plant of boom, door de kracht van de wind. Hier staat een fotoreeks.
11 april
Licht eten
Gisteren las ik over de groene zeeslak Elysia chlorotica, een van de weinige dieren die fotosynthese gebruiken - voedsel uit licht halen wordt als een eigenschap gezien die is voorbehouden aan planten, dus eigenlijk is deze slak zowel dier als plant. Als de zeeslak uit het ei komt eet hen van het groenwier om chloroplasten binnen te krijgen, die hen gebruikt voor de fotosynthese. Daarna eet de slak niet meer maar leeft van het licht. Ook zonder dit wier te eten hebben de slakken het vermogen tot fotosynthese, en ze kunnen dit allemaal door fotosynthese-ondersteunende genen die ze via endosymbiotische genoverdracht verkregen van de alg. Los van de poëtische implicaties laat deze slak zien hoe beperkt menselijk categoriseren is, zelfs in relatie tot heel basale categorieën als 'plant' en 'dier' die we als neutraal en fundamenteel beschouwen.
11 april
Rij
Ik ben ondertussen alweer langzaam aan het terugreizen naar Nederland. Gisteren zag ik hoe de mensen op Glasgow Central mooi in de rij gingen staan toen het perron van de trein naar Londen werd bekendgemaakt. Het deed me denken aan de koeien die ik twee dagen ervoor op het strand zag. Ze liepen over het strand naar de beek die Miek had opgenomen voor de troostpodcast om te drinken (het is erg droog op Mull).
We stonden precies op hun looplijn, dus de voorste koe begon te loeien om ons te zeggen dat we opzij moesten gaan. Achter haar zie je de kalfjes. Bij de beek gingen ze netjes in de rij staan om te drinken.
11 april
Rechtvaardig samenleven met onze medewezens
Ik werd onlangs geïnterviewd door Studio Plantaardig, je kunt de aflevering hier beluisteren (of via de geijkte podcastlocaties). Het interview gaat niet over uitsterven (zoals de aanprijzing suggereert, dat is waarschijnlijk om interesse te genereren) maar juist over hoe we rechtvaardig kunnen samenleven met anderen, en over het idee van meersoortig beraad.
10 april
Bladworden
Levermos.
10 april
Windworden
Blazend, fluisterend, aanrakend, platduwend, glijdend, omverduwend, roepend, bewegend, vormend, blijvend, afwachtend, aanvallend, afkoelend, verspreidend, verstrooiend, strevend, omgooiend, boombewerkend, houtbewerkend, zandbewerkend, zeebewerkend, loeiend, prikkend, pulserend, onderbrekend, herhalend, golfmakend, traanvormend, tegenbewegend, aanreikend, openend, verstorend, opruimend, vergetend, doenvergetend, alwetend, overgevend, omgaand, doorgaand, gaand.
9 april
Soorten wit
Miek leende me een boek over Gaelic namen voor het landschap. Het Gaelic heeft onder andere veel woorden voor de zeekust, water-landcombinaties (zoals 'drassig grasland') en rots-watercombinaties, maar ook meer en andere woorden voor kleuren. Kleuren zijn natuurlijk sowieso wonderlijk, niemand weet precies wat een ander ziet en waarschijnlijk is er (ook binnen diersoorten) redelijk wat variatie in hoe we kleuren waarnemen, maar sprekers van talen die andere of meer woorden voor kleuren hebben nemen wat ze zien zeker anders waar. De bovenste drie vakjes in het schema op de afbeelding zijn woorden voor schakeringen wit.
9 april
Zandbubbels
8 april
Solidariteit met de nertsen
Op het eiland wonen nertsen. Ze zijn de nazaten van nertsen die vanaf de tweede helft van de vorige eeuw zijn ontsnapt uit bontfarms of zijn vrijgelaten door activisten en die naar Mull zijn gezwommen. Door de boeren en een deel van de natuurliefhebbers worden ze verguisd omdat ze predatoren zijn (vooral omdat ze eieren en vogels eten, net als de mensen hier), en als ze worden gevangen dan worden ze altijd vermoord. Terwijl hun bestaan een getuigenis is van hun handigheid, levenswil en vrijheidsliefde.
7 april
Rond zonsopgang
Vandaag is het Olli's sterfdag. Het is hier weer stralend en de vlinders zijn ook wakker. Als het hard waait, droom ik heel wild. De afgelopen nacht was het rustiger en mijn dromen dus ook.
Vanochtend mocht ik mee vogels tellen met Miek en ranger Peter. Peter herkent alle vogels aan hun lied of roep. We zagen (of hoorden) ongeveer honderddertig goudplevieren, twee grote mantelmeeuwen, groenlingen en kneus, een wulp, een behoorlijk aantal scholeksters en kieviten, en ganzen en bonte kraaien en nog veel meer vogels. En ook vier hazen.
We gingen vroeg op pad, en een paar van de schapen op het weiland tegenover Knockvologan Studies lagen al klaar om naar de zonsopgang te kijken. Dat doen ze graag op die rots (ook naar de zonsondergang). Je kunt daarvandaan ook goed de zee zien.
6 april
Neighborhood philosophy
Ik las net een mooi stukje van Jeremy Bendik Keymer over buurtfilosofie. Hier.
6 april
Schriftmos
6 april
Niet-menselijke kunst
Op het meersoortige blog verzamelen G.C. Heemskerk en ik voorbeelden van kunst van niet-mensen. Hier op Mull hebben dieren en planten veel ruimte om zich te ontwikkelen en uit te drukken. Ik ben daar nogal door overweldigd, maar verzamel ook zoveel mogelijk mooie voorbeelden. Dus ga vooral naar dat blog om mee te kijken. Ik vul sommige reeksen nog aan, zoals die over planten die stenen gebruiken, maar daar zal ik hier ook nog een apart stukje aan wijden.
6 april
Meersoortige koekjes
Voor de lezing gisteren had Miek koekjes gebakken die voor vogels en mensen zijn (en waarschijnlijk door veel anderen ook worden gewaardeerd). De kippen vonden het een delicatesse, maar ze vinden water met een paar rijstkorrels ook een delicatesse, er zijn veel delicatessen in de wereld, en die moet je waarderen, is een van de lessen die we van hen kunnen leren.
5 april
De lievelingsbroek van de teken in Tireragan
Ze houden van groen. De broek is in het echt nog wat feller groen.
5 april
Schapenmeningen
Op zoek naar onderzoek over de sociale organisatie van schapen kwam ik op het artikel Sheep do have opinions van Vinciane Despret. Despret bespreekt daarin het schapenonderzoek van primatoloog Thelma Rowell, die erachterkwam dat vrij levende schapen net zulke complexe sociale structuren hebben als primaten. Hier.
4 april
De schapengemeenschap van Erraid
Gisteren mocht ik mee naar getijdeneiland Erraid, hier vlakbij, om de schapen op te halen voor hun wormen- en tekenkuur, en inenting. De schapen wonen overal op het eiland in kleine groepjes, en vier of vijf keer per jaar worden ze op deze manier bijeengebracht, waarna ze weer hun gang kunnen gaan. Boer John, de buurman van Miek en Rutger, nam het voortouw met Jill, Dan en Sparky.
Sparky, Dan en John.
We waren met best veel mensen, het idee is dat de mensen een lijn vormen in het landschap met John, Jill, Dan en Sparky aan de buitenste rand om de schapen overal vandaan te halen en te zorgen dat ze niet weer terugrennen. John is een van de weinigen die schapen nog op deze manier binnenhaalt en doet het al heel lang. De andere helpers kwamen van de spirituele gemeenschap op het eiland, de Findhorn Foundation, en er was een Nederlandse club vrouwen bij die de tuinen onder handen hebben genomen waarin de gemeenschap voedsel verbouwt.
Onderweg naar het boven.
Ik was nieuwsgierig naar het verzet van de schapen. Schapen staan bekend als meegaande wezens, een beetje sullig misschien, maar op deze plek hebben ze de ruimte om zich te ontwikkelen, individueel en als gemeenschap. Hun actorschap kwam al goed naar voren in de beschrijvingen van Miek en John over de klus - schapen ontsnappen vaak, ze kennen het landschap een stuk beter dan de mensen en hebben vaste plekken waar ze wegrennen. Ze kunnen zich ook verbergen. Op de rotsen zijn ze veel behendiger dan mensen (niet dan honden). Het eiland is eigenlijk van hen, zei iemand.
Sparky en Jill
Het was een erg mooie wandeling.
Dan op een rots.
Dan neemt even een moment voor zichzelf.
We zagen onderweg een zeearend en een ottersnelweg.
Halverwege de wandeling ontsnapte een groep van zes schapen, op een plek waar ze vaak ontsnappen.
En op het laatst wilden er drie niet mee, zij leven samen met een andere groep schapen in de buurt van het strand, maar zijn eigenlijk eilandschapen.
In afwachting van de ellende - dit is ongeveer een derde deel van de groep die we bijeenbrachten.
Toen het allemaal achter de rug was, aten een paar van de schapen snel wat van het kippenvoer.
Na afloop vroeg iemand me wat ik ervan vond. Het is een meersoortige culturele praktijk. John en de honden doen dit al heel lang, en schapen, honden en mensen weten hoe het werkt. De honden hebben heel veel lol in het werk en kennen meer voldoening dan de meeste honden. De schapen kennen Johns handgebaren overigens ook en reageren erop. Ik was vooral onder de indruk van de schapengemeenschap. En natuurlijk van de rotsen en het landschap (waar de mensen die hier wonen snel en behendig overheen kunnen lopen). Ik ben ook blij dat de schapen die schoonheid kennen. Andere dieren hebben net zo goed esthetisch besef als mensen - op hun eigen manieren natuurlijk - en mensen nemen ze dat af, zeker in de vee-industrie, op alle afgebakende graslandjes. Maar het kan anders.
4 april
Stenen eettafels
Verschillende mensen lieten me de afgelopen dagen stenen eettafels zien van vogels. Er staan er drie op het meersoortige blog.
3 april
The loss of the presumed world
Gisteren was alweer de zevende longcovidconversation, ditmaal met Pedro Pricladnitzky, over het verlies van reuk. Hij ging diep in op de fenomenologische betekenis van geur, op hoe ruiken ons in de wereld wortelt. Ik vond het een mooie en ook poëtische sessie, met inzichten die ook los van de lc relevant zijn - beter leren ruiken kan ook helpen om wereldlijker te worden. Je kunt hem hier terugkijken.
2 april
Kuilen en kukelstenen
Er woont hier een bijzondere kippengemeenschap, met eigen praktijken en routines. Ze hebben een vaste dagindeling wat betreft wandelingen door de tuin en goed zicht op voedzame planten. De haan (Haan) heeft ook vaste kukelstenen.
Dit is ook een kukelsteen, maar die heb ik nog niet in gebruik gezien.
De kippen graven ondiepe kuilen voor de beschutting en warmte dan wel koelte, net als de Roemeense straathonden. Onder de struik is een favoriete plek, in de struik kun je ook handig op takken zitten.
Onder het doucheblok zijn ook kuilen, dat is namelijk een heel geschikte plek om te verblijven als het stormt.
Ze bewegen samen ook in mooie vormen.
En gisteren deed Grootmoeder, de elder van de groep, een performance met een narcis.
2 april
2417 amfibieën overgezet
Ik heb vanaf Mull de paddenwerkgroep voor dit jaar weer afgesloten. Na de zomertijd lopen de dieren minder gevaar en bijna iedereen is overgestoken. Ik hoop dat sommige vrijwilligers op warme dagen evengoed gaan lopen. We hebben dit jaar 2417 dieren overgezet. In het eerste jaar (2021) waren het er 578 en er zijn er elk jaar 400/500 bijgekomen. Ik denk dat dat voor een deel komt doordat de vrijwilligers beter en talrijker zijn geworden, maar het zou me ook niet verbazen als de populatie groeit. Zeker qua salamanders. Want dat zijn er de afgelopen twee jaar echt meer dan ervoor. Bijna overal nemen de aantallen af, de populatie in het Vondelpark is zelf helemaal uitgestorven, dus het is wel bijzonder. We doen het voor de individuen natuurlijk, maar het draagt ook bij aan de biodiversiteit in het dorp. De populatie aan de grote straat waar ik woon is overigens wel bijna uitgestorven omdat mensen daar allemaal hun tuinen hebben betegeld (een doodvonnis voor wie in winterslaap is). Maar de rest doet het goed.
1 april
De verte in het groot en het klein
Vanochtend liep ik de Torr Fada op.
Dit is een roekennest, ik zag de roeken gisteren al op het veld achter de observatory waar ik logeer, ze waren druk in de weer.
1 april
Multispecies Assemblies
Vandaag verschijnt Multispecies Assemblies bij VINE Press. VINE Press is een kleine Amerikaanse anarchistische uitgeverij, dus de papieren exemplaren liggen in tegenstelling tot mijn andere boeken hier niet in de boekwinkel. Ik krijg nog informatie over hoe ze te bestellen zijn. Als e-book is het wel overal verkrijgbaar. Op 27 april is er een boekpresentatie in de vorm van een boekenclub online, in de avond, als ik meer details heb daarover dan deel ik die met jullie.
Over de inhoud: Animals speak. Plants do too. Seas and mountains are not a mute background to human actions, but have interests and agency. Many more-than-human beings are political actors. All of us are part of a web of relations in which we affect others and are affected by them. To counter the current ecological destruction and find more just ways to co-exist, humans need new ways of doing politics with other earth beings. In this book, Dutch philosopher Eva Meijer develops such a new political model: the multispecies assembly. Multispecies assemblies are a form of direct democracy in which some beings speak for themselves and others are represented. Living differently as humans is possible, but we must begin to listen to others, and learn from them.
Update: je vindt alle informatie hier. En hier is de link naar de boekpresentatie op 27 april.
