14 november
Daarheen
13 november
Dierentalen in het Engels
Morgen komt Animal Languages uit in de UK. In de Sunday Times stond al een mooie recensie en vandaag kun je een groot interview in The Guardian lezen.
12 november
Geef meer weg
Vandaag schrijf ik in Trouw over de plicht om te geven.
11 november
Ordes
In de trein naar Groningen las ik zaterdag Gun Island uit, van Amitav Ghosh. Het boek (niet perfect maar wel een aanrader) speelt zich onder andere af in de Sundarbans, de grootste mangrove bossen ter wereld (die deels bij India en deels bij Bangladesh horen). Gisteren las ik dat orkaan Bulbul over het gebied getrokken is, en dat de schade daarvan nog moet worden vastgesteld. De roman gaat over klimaatverandering, en hoe die de orde van de wereld, of de oude ordes - oost en west, fictie en feit, mens en andere entiteiten, toeval en voorbestemming -, opschudt, door elkaar haalt. Voor mij waren de bossen door het lezen ervan ineens dichtbij, en de orkaan dus ook.
10 november
Ademhalingsoefeningen
Adem door je neus in, met een zucht door je mond uit. Adem door je neus in, met een zucht door je mond uit. Adem in, nu langer, houd de lucht vast - en uit. Adem het nu in, de dag uit. Adem het heden in, het verleden uit. Adem de toekomst in - houd hem even vast - en uit. Adem jezelf in, je voorouders uit. Adem de ziel van de wereld in - en uit. Adem vogels in, padden uit. Adem wier in, water uit. Adem water in, lucht uit. Adem meer in, meer uit. Adem iets zachts in, iets hards uit. Adem verlangen in, afwachting uit. Adem een melodie in, stilte uit. Adem stekels in, regels uit. Adem meters in, meten uit. Adem geluk in, houd het vast, adem langzaam uit tot je helemaal leeg bent en de grootste ademteug kunt nemen die je deze week nam.
9 november
00.00 Amersfoort
Donker dat overgaat in donker (dat heen al donker was), een trein zonder verdiepingen, stations als havens (misschien vanwege het licht), een lamp in het plafond (een serie platte lampen) waarin vliegende dieren gestorven zijn, een man met een huidskleur als krantenpapier, een monitor (een tentoonstelling in een kerk in een stad die je met de trein kunt bereiken), de weg naar huis, een brom, een zoem, het afwachten.
8 november
Hee, hoi
7 november
Optredens
Woensdag trad ik op bij Transforming Stories, een avond in Tivoli om het 35-jarig jubileum van boekwinkel Savannah Bay te vieren. Ali Smith werd geïnterviewd, er waren gedichten en verhalen en er was een paneldiscussie over de vrouwenboekbeweging (lees hier meer). Jammer dat je dat gemist hebt dus. Maar treur niet te lang, de komende tijd ben ik vaak in het wild te bewonderen. Vrijdag bijvoorbeeld in Groningen op Het grote gebeuren, de week erna in Rotterdam en Amsterdam. De hele lijst vind je hier.
6 november
Afbakenen
Bij het colloquium: 'I accept your definition of definition.'
5 november
Bye no
Hond Stella heeft geleerd met een geluidsbord te communiceren - ze kan op knoppen drukken om aan te geven dat ze wil spelen, naar het park wil, om gedag te zeggen, de namen van haar mensen uit te spreken, en ga zo maar door. Lees hier meer, op instagram kun je leuke filmpjes zien. (Ze zegt bijvoorbeeld 'bye no' als ze niet wil dat haar mens naar haar werk gaat.)
4 november
Boom worden
Voor de VPRO Gids schreef ik bij de televisieserie De toekomst is fantastisch een verhaal dat zich afspeelt in 2039, over zintuigen, of eigenlijk over boom worden. Je kunt het ook online lezen.
3 november
Kauwen op weg naar het feest
3 november
Het is ook aandoenlijk dat de Duitsers hoofdletters blijven gebruiken voor hun zelfstandige naamwoorden.
2 november
Het stationsdier
1 november
Soorten
Vandaag gaf ik een lezing op de jaarlijkse conferentie van de Duitse afdeling van dierenrechtenorganisatie PETA. Ik sprak over de vraag of dieren spreken, als politieke vraag, verbonden met politiek handelen, en besprak ook hoe activisten dierenstemmen meer centraal kunnen stellen in hun handelen. Andere praatjes dingen over biologie (de dag werd ook geleid door een forensisch bioloog, een interessant beroep), recht en religie. In die laatste context hoorde ik over anorexia mirabilis, een interessante ziekte; specifieker ging het over vrouwelijke heiligen die weigerden vlees te eten. Iemand anders vertelde over visjes die hun onderzoekers zo vertrouwen dat ze op hun hand zwemmen zodat ze uit het water getild kunnen worden - ze weten dat de onderzoekers ze weer terug in het water zetten.
Het was een enerverende dag, ook omdat ik nog erg hoest, maar goed voor mijn Duits en de mensen waren vriendelijk. Ik logeer in het hotel waar de conferentie ook plaatsvindt, het Almodovar Hotel, ecologisch verantwoord en behoorlijk fancy, met een groot donkerhouten object in de slaapkamer, waar helemaal bovenop het bed ligt. Het ontbijtbuffet was het meest uitgebreide vegan ontbijtbuffet ooit - echt een aanrader als je van ontbijtbuffetten houdt. Het hotel ligt in de wijk Friedrichshain, waar de honden zonder riem naast hun mens lopen, bijna alle restaurants vegan zijn en de kledingwinkels tweedehands, waar genoeg bomen staan en op alle straathoeken speelplaatsen zijn waar kinderen spelen. En het is hier ook nog eens heerlijk koud.
31 oktober
Gutes Leben
30 oktober
Het lijkt formeel maar
Wat is 'beste' eigenlijk een lieve aanhef.
29 oktober
De politie en de waarheid
Vandaag schrijf ik in Trouw over het koesteren van klokkenluiders, parrhesia, structureel racisme en Sinéad O'Connor.
28 oktober
De kunst van het ziekmelden
In Het zijn en het niet schrijft Sartre over iemand die een fietstochtje maakt, op een gegeven moment neerploft en zegt 'ik kan niet meer'. Je kan heus nog wel, schrijft Sartre, want je bent niet dood. En zo kan je over het algemeen altijd nog wel verder. Bijna twee weken geleden begon ik hoesten en werd ik steeds zieker. Normaal gesproken fiets ik dan gewoon verder. Maar omdat ik de laatste jaren een paar keer vreemde (en aanhoudende) kwalen had, en omdat het steeds drukker wordt (en het was al druk), leek me dat nu geen goed idee. Ik meldde me dus ziek, onder andere voor een aantal optredens. Dat is vervelend, ik wil mensen niet teleurstellen. Daar komt bij dat ik het niet gewend ben - ik heb lang als zelfstandig ondernemer gewerkt en van heel weinig geld geleefd, en dan kun je je niet ziekmelden voor optredens. Maar het is ook gewoon hoe het gaat. Soms ben ik blijkbaar ziek, heeft mijn lichaam rust nodig, moet ik me ziekmelden.
27 oktober
Gezellig neergezet
Gelukkig staat 'ie goed op slot.
26 oktober
Of vissen pijn voelen
Gisteren las ik dat Victoria Braithwaite is gestorven. In de jaren negentig gingen de meeste mensen - ook dierenactivisten en wetenschappers - er nog van uit dat vissen geen pijn voelen. Braithwaite was de eerste die serieus onderzocht of dat zo was, en toonde aan dat vissen net als als zoogdieren, vogels, en al die anderen wel degelijk pijn voelen. Het belang van haar onderzoek is enorm, voor al die vissen, en voor de wetenschap. Op de website van de Guardian staat een in memoriam.
25 oktober
When animals speak
Mijn nieuwe boek is verschenen, het is het eerste academische boek dat ik schreef. Voor meer informatie en bestellen, klik hier.
24 oktober
Handmade
Gisteren kwam ik er bij toeval achter dat Ralph Levy dood is. Ik kende Ralph niet goed, mijn leven schampte het zijne alleen even toen ik begin 2016 in Ditchling was om Bird Cottage te bezoeken. Ik logeerde in de hut in zijn tuin, aan de overkant van de weg van Bird Cottage, die hij via Airbnb verhuurde. Ralph, die oorspronkelijk uit Nieuw-Zeeland kwam en daarom misschien voor reizigers een verschil wilde maken, was ontzettend behulpzaam. Hij haalde me op het station op omdat de bussen maar zelden reden en bracht me in contact met allerlei mensen die misschien wat over Howard wisten (zoals Michael Alford, die haar als jongen meemaakte omdat ze bevriend was met zijn vader). Ralph was pottenbakker en gaf daarin ook les, daarnaast werkte hij aan het huis waarin hij woonde, The handmade house. Het was een jongensschool geweest en in zeer slechte staat toen hij er kwam, een deel was zelfs uitgebrand, maar hij had het ontzettend liefdevol en mooi opgeknapt. Ik dacht dat ik hem nog wel eens tegen zou komen (er zijn plannen nog eens een lezing in Ditchling te geven), maar hij is begin 2018 plotseling overleden. Op lokale websites lees ik dat hij een tentoonstelling kreeg in het plaatselijke museum (dat is een erg mooi museum, dus goed dat dat gebeurd is) en dat hij een inspirerende docent was. Dat laatste kan ik me goed voorstellen. Ik hoop dat ze goed voor het huis zorgen.
23 oktober
De miniwereld
Vorige week zat ik onderweg naar de villa van Marguerite Yourcenar in de auto bij een Franse antropoloog die Nederland onderzoekt aan de hand van kijkdozen. Kijkdozen blijken een specifiek Nederlands verschijnsel te zijn - in een deel van Duitsland maken ze ze ook, maar het is er niet de traditie die het bij ons is - hier maakt iedereen ze wel een keer. De antropoloog dacht dat kijkdozen de reden zijn waarom Nederlanders zo gelukkig zijn. Nederlanders voelen zich volgens hem altijd klein - daar zijn talloze gedichten en verhalen over. Klein in het landschap, klein tussen de buurlanden. In de kijkdoos wordt dat echter omgekeerd: het kind dat een kijkdoos maakt, kan zich wanneer ze in de zelfgemaakte miniwereld kijkt even groot wanen - of zelfs god. Dat moment constitueert ons als gelukkige wezens. Ik dacht aan de kijkdozen die ik zelf gemaakt had - een herfstkijkdoos (dat is heel typisch, zei de antropoloog), en eentje waarin ik een huis namaakte. Ik ging na school de buren langs, die voor een kwartje in de kijkdoos mochten kijken. Ook dat ritueel bleek vrij standaard te zijn. Zelfs voor mijn toelating voor de kunstacademie was de opdracht een kijkdoos. De antropoloog vertelde verder, over de kijkdoos als moederschoot, een psychoanalytische benadering, terwijl we door het Noord-Franse landschap reden. Ik was voor mijn gevoel al weken onderweg, en de wereld leek daardoor, ingekaderd door treinramen en autoramen, steeds kleiner te worden. Toen we er waren wilde ik eigenlijk alleen maar wandelen tussen de bomen, maar we moesten naar binnen voor een lunch. De antropoloog vertelde dat hij ook geïnteresseerd was in schoenendozen, vooral in winkels waar ze geen schoenen tentoonstelden, maar alleen de dozen.
22 oktober
Hier woont de enthousiaste husky
21 oktober
Zoveel talen
Toen ik in Göteborg was, werd ik geïnterviewd voor de Zweedse tv over de vertaling van Dierentalen. Dat is vorige week uitgezonden en hier te bekijken.
20 oktober
Stammen
Op instagram plaats ik foto's van bomen. Ik lette altijd al op bomen, maar hierdoor kijk ik nog beter naar ze. Gisteren las ik een mooi stuk over wat we van ze kunnen leren, in relatie tot de geschiedenis, omgaan met andere organismen en de toekomst. Hier.
19 oktober
Emancipatie
Op de website van de NOS las ik een interessant nieuwsbericht over vrouwelijke criminelen. Europol vraagt om de hulp van het publiek om vrouwelijke criminelen op te sporen. 'De laatste decennia is als gevolg van emancipatie het aandeel vrouwen in de misdaad gegroeid,' schrijft de correspondent. Maar: '(b)ij geweldsmisdrijven zie je ze bijna niet, geweld is voor veel vrouwen geen middel om iets te bereiken.' Los van of dit een empirische waarheid is (en als het dat is: of het om nature of nurture gaat), of een stereotype oordeel, roept dit de vraag op wat de toename van vrouwelijke criminelen gaat doen voor het criminele circuit. Minder geweld? Of zou het vrouwelijke deel van de bevolking gewelddadiger worden? Lees het hele bericht hier.
18 oktober
Burgers en soevereine staten
In Trouw schrijft Alexandra van Ditmars een serie artikelen over de belangrijkste werken in de dierethiek. Deel 2 gaat over Donaldson en Kymlicka's Zoopolis, met medewerking van ondergetekende. Hier.
17 oktober
Mooi hoor, de begraafplaats als natuurgebied
16 oktober
Stilte
In de trein komen een vrouw en man in het zitje naast me zitten. ‘Kan je wel even zeggen,’ zegt de man. ‘Als je ergens anders wil zitten.’ ‘Het was een stiltecoupé,’ zei de vrouw. ‘Dan mogen we helemaal niet praten.’ Vervolgens zijn ze stil tot ze in Utrecht uitstappen.
15 oktober
De regels van het spel
Vandaag schrijf ik in Trouw over de vraag of de recente protesten van boeren en Extinction Rebellion als burgerlijke ongehoorzaamheid gezien kunnen worden. Lees het hier. (Waarom er een accent op vooral staat weet niemand: het woord vooral is al een accent in zichzelf, maar blijkbaar wilde de redactie dat nog eens benadrukken.)
14 oktober
Villa Marguerite Yourcenar
13 oktober
Beleefd
Ik verliet metrostation Oxford Circus bij de uitgang Oxford Street. De mensen voor me op de trap liepen heel langzaam. Ik kon niet zien waarom en als een echte ongeduldige Nederlander deed ik een stap opzij. Voor degene voor me klom een man met een wandelstok breeduit stapje voor stapje de trap op. Er was ruimte om in te halen, maar dat zou betekenen dat de man een stukje had moeten opschuiven, zijn schuifeltocht naar boven had moeten onderbreken. En dus liep iedereen even heel langzaam, een processie uit beleefdheid.
12 oktober
Handig voor als je zin hebt om even lekker de prullenbak te föhnen
11 oktober
Patronen
Gisteren maakten we een boottocht in Hickling Broad, een natuurgebied ten zuiden van Norwich. Met wij bedoel ik Kate van het Centre for Writing, haar echtgenoot, en Patrick, een journalist die me wilde interviewen voor The Guardian. Patrick bleek veel van de omgeving te weten en vertelde onder andere dat Emma Turner, over wie ik hier eerder geschreven heb, op haar boot bij een van de vele eilandjes in Hickling Broad woonde. De boottocht was om vogels te bekijken, maar we zagen alleen wat ganzen, eenden en een roofvogel die ik niet herkende. Het gaf niet, het water was rustgevend. Mooie patronen, merkte een lid van ons gezelschap op, en dat was zo. Na afloop lunchten we in een pub met de toepasselijke naam The Greyhound, waar ze een vegan burger hadden die uit een grote paddenstoel bleek te bestaan. Het interview vond daar ook plaats. Ondertussen was de fotograaf naar het dierenasiel nabij Hickling Broad gegaan om te vragen of ik daar met de dieren op de foto mocht en gelukkig kon dat. Ik ontmoette het paard Fagin en het konijn Rudy, die lief met me poseerden. Rudy werd er wel een beetje zenuwachtig van, dus toen zijn we ermee gestopt.
10 oktober
Hickling Broad
9 oktober
Dissent
Gisteren vertrok ik voor dag en dauw (en in de stromende regen) naar Londen voor een radiointerview bij de BBC. Samen met Rodaan al Galidi, Herman Koch en Onno Blom sprak ik in het programma Free Thinking over Nederlandse literatuur, en een beetje over Het vogelhuis (vanavond om 23 uur op BBC Radio 3, of luister het hier terug). Ik had daarvoor al koffie gedronken met de Engelse uitgever van Dierentalen, in een vegan tentje waar ze ook hondenkoekjes hadden, maar dat terzijde. Na het interview nam ik de trein naar Norwich, waar ik een paar dagen schrijver in residence bij het National Centre for Writing ben, en vanavond geïnterviewd word voor publiek.
Het National Centre for Writing is gevestigd in Dragon Hall, een gebouw uit vijftiende eeuw dat erg mooi gerestaureerd is. Vanochtend was er welkomstkoffiedrinken (nadat er gisteren al een welkomstdiner was) en toen vertelde een van de aanwezigen me dat Norwich van oudsher een stad van verzet is. Hij somde een lijst tegendraadse denkers op. Zoals bijvoorbeeld Julian of Norwich, een religieuze kluizenaar uit de veertiende eeuw, die tegenwoordig gezien wordt als een van de belangrijkste vroege vrouwelijke theologen (ze zag god bijvoorbeeld niet alleen als vader maar ook als moeder). En de joodse dichter Meir ben Elijah (uit 1290), die in het Hebreeuws schreef in een tijd waarin de joden uit Norwich verjaagd werden (dat was na de moord op de jongen William of Norwich, die toegeschreven werd aan de joodse gemeenschap). En Elizabeth Fry, gevangenishervormer die zich inzette voor de afschaffing van de slavernij. En schrijver en journalist Harriet Martineau. Filosoof Thomas Paine is ook nabij Norwich geboren en de universiteit van Norwich, die in de jaren zestig werd opgericht, heeft als slogan 'do differently'. Blijkbaar werden mensen in eerdere tijden soms verbannen en kwamen ze dan in Norwich terecht, een soort uithoek, en was er veel vrijheid van godsdienst, waardoor er nog steeds talloze geloven dicht naast elkaar samenleven. Na het koffiedrinken vertrok ik naar de stad. Ik ging meteen maar langs de kapel van Sint Julian, waar het verschrikkelijk stil was. Naast de kapel was een parkje, net zo stil, met allerlei oude bomen.
8 oktober
De terugkeer van de wilde ganzen
In Japan werd het jaar traditioneel gezien opgedeeld in 24 delen, oftewel sekki, van het begin van de lente tot de grote kou. Die werden weer opgedeeld in drieën, zodat er 72 microseizoenen waren, poëtisch vernoemd naar natuurverschijnselen. Lees ze hier (in het Engels). We zitten nu net in de terugkeer van de wilde ganzen.
7 oktober
De stemming van de dag
De stemming van de dag heeft met regen te maken, met een naderende reis (met het nu nog thuis zijn), met alle mails en klusjes van voor die reis, met de duiven die maar blijven bedelen, het natte park, de straten, met woorden die net niet toereikend zijn en het leunen daarop (ik bedoel: het is geen strijd), met afwachting, tussentijd, regen dus, een ouderwets uitzicht op een natte boom en de geur van winter in de lucht, die altijd opluchting meebrengt.
6 oktober
Ergens woorden voor vinden
1. Ik droomde dat het had gesneeuwd. Ik maakte er foto's van, uit het raam, en schreef daar 'ensilumi' bij ('de eerste sneeuw' in het Fins).
2. Ik las dat woord een paar dagen geleden en het bleef hangen, als een verlangen of vage hoop.
3. Gisteravond ging ik naar een heel slecht toneelstuk over Freud. Er was van alles slecht aan - het feit dat de acteurs de hele tijd schreeuwden, dat Freud op een heel rare manier met zijn patiënten omging, dat zijn ideeën clichématig en voorspelbaar werden overgebracht (alsof het publiek alleen totale dooddoeners snapt), waardoor de relevantie van zijn werk helemaal niet naar voren kwam, dat de personages eendimensionaal waren, maar het ergste was dat het helemaal niets met de Freud die ik uit zijn werk ken te maken had. Er is van alles op Freud aan te merken, maar hij is een goede schrijver, en zijn teksten, bijvoorbeeld de casussen, zouden perfect materiaal voor een voorstelling zijn, in combinatie met wat tussenscènes over zijn leven. Misschien is de boosdoener Sartres tekst, waarop deze voorstelling gebaseerd was, maar die schijnt erg lang te zijn, dus er is geselecteerd.
4. Het is eigenlijk best heftig dat je kinderen op de middelbare school, van veertien of vijftien, Sartre en Camus laat lezen.
5. In de recensies over de voorstelling (twee sterren in de Volkskrant en NRC) werd gesproken van een gemiste kans. Maar die ging over het spel, de personages of de setting, en niet over Freud, wat doet vermoeden dat de recensenten nooit Freud gelezen hebben (het is de vraag of de theatermakers dat wel gedaan hebben).
6. Laten we hopen dat de voorstelling mensen aanmoedigt Freud te lezen. Vanwege de nuance, en omdat veel van wat wij nu voor lief nemen in die tijd uitgevonden werd.
7. Freud was bijvoorbeeld goed in talige interventies in de werkelijkheid, bijvoorbeeld met zijn 'onderbewustzijn' dat er voordien niet was.
7. Verder was het droog toen we naar huis fietsten, en weliswaar bewolkt, maar zonder vermoeden van sneeuw.
5 oktober
5 oktober
Smart little buggers
Vanochtend las ik een stuk over varkens die gereedschap gebruiken. Ze gebruiken o.a. stenen die ze tegen omheiningen duwen om te testen of het schrikdraad is. Lees het hier.
4 oktober
Vera
3 oktober
Drie uur
Vanochtend ontmoette ik een mensje van drie uur oud. Ik had niet lang voor ze geboren werd over haar gedroomd, dat ze een wolfje was. Er is een Mongools herdersvolk dat baby's pas na een week een naam geeft, en in die week kunnen er geen pups in de tent slapen (wat ze normaal wel doen), omdat er dan het risico bestaat dat de zielen van de baby en de pup verwisselen. Na het bezoek fietste ik door een aantal hoosbuien langs een industriegebied naar huis. Onder een brug zat een man sitar te spelen. 's Middags regende het weer een paar keer fel, maar daarna keek ik vanuit een lokaal van de Universiteit Utrecht over die stad uit terwijl de zon donkergrijze wolken deed oplichten. Al die mensen zijn een keer geboren, had mijn zusje eerder gezegd, en ik zag het aan ze, net zoals ik de wereld weer even opnieuw zag, alsof ik de kleine erover wilde vertellen.
2 oktober
Wintersoep
In de winter en trouwens ook in de zomer eet ik graag rode linzensoep. Het recept is heel simpel en heel lekker. Fruit een ui met knoflook, voeg een winterpeen in stukjes (ik snij het redelijk fijn en pureer de soep niet), en paprika/broccoli/een rood pepertje/gember als je daar van houdt/prei/aardappel/wat je verder nog hebt toe, en doe er dan wat kruiden bij - bijvoorbeeld kurkuma en koriander, of een andere kerrievariatie. Voeg water en een (tuinkruiden)bouillonblokje toe, kook tot de groenten beetgaar zijn, en voeg dan gedroogde rode linzen toe. Waarschijnlijk moet er ook extra water bij. Met een dik kwartier zijn de linzen wel gaar (het is goed als ze uit elkaar vallen), maar je kunt het gerust langer laten koken. Ik doe er vaak op het laatst een blikje gepelde tomaten door, of van die geconcentreerde tomatenpuree - maar niet-tomatig is hij ook lekker. Serveer met een paar stevige boterhammen. Met minder water heb je linzencurry, die je goed met rijst kunt eten.
1 oktober
Zwam
1 oktober
Leren hopen
Vandaag staat er weer een column in Trouw, ditmaal over het belang van leren hopen.
30 september
Op de wc van de Bokmässan
Omdat menstruatie niks is om je voor te schamen.
29 september
Vaasje, hotelplant
29 september
Soep
Gisteren kwam ik om kwart voor zeven aan bij Gothia falafel (Göteborg). De deur was open. 'Zijn jullie gesloten?' vroeg ik. 'Ga maar lekker zitten,' zei de eigenaar. Ik kreeg perfecte falafel, en er gratis een bakje soep bij. We spraken over Amsterdam, hij vond het een gezellige stad, en over Göteborg - ik kreeg de indruk dat ik het er gezelliger vond dan hij. Net zag ik dat ze om zes uur sluiten.
28 september
Djurens språk
Foto: het thema op de beurs is Zuid-Korea
Ik ben momenteel in Göteborg voor de Bokmässan, de boekenbeurs - de een-na-grootste van Europa, met niet alleen mensen uit het boekenvak maar ook veel lezers. Naast optredens - vrijdag een lang interview over dierentalen, gisteren over klimaatverandering en literatuur met nog vier schrijvers/academici, later vandaag over het antropoceen - heeft de uitgever interviews gepland met kranten, televisie en boekhandelaren. De Nederlandse ambassade heeft ook een optreden geregeld. Het is mijn eerste keer in Zweden. Het is hier heel gezellig. Het Zweedse publiek is ontzettend aardig (Dierentalen verkoopt hier goed, het is al in de derde druk) en op de een of andere manier voelt het allemaal erg vertrouwd. Er zijn hier veel Jonassen. Gisteren werd ik geïnterviewd door Jonas Gren, eergisteren door Jonas Mosskin, die eigenlijk ook Jonas Gren heette maar zijn naam veranderd heeft. De beurs is wel vreselijk druk, en de hal waarin hij plaatsvindt een labyrint. Straks heb ik een interview hier beneden in het hotel, daarna ga ik weer richting de beurs, ik ben er bijna uitgepraat.
27 september
OV
In Stockholm nemen duiven de metro naar het centrum zodat ze niet het hele eind hoeven te vliegen.
26 september
Trädgårdsföreningen
25 september
Ontmoetingen, honden
1. 'Ontvang jij de Stadsblad De Echo nog wel eens?' De krantenbezorger keek me een beetje mistroostig aan. Ik vertelde hem dat ik het al een tijd niet had gehad. 'Ik bezorg hem niet meer. Ik doe nu deze.' Hij hield het krantje van de gemeente Amsterdam omhoog. 'Die ontvang ik wel,' zei ik. 'Is het niks voor jou? De Echo bezorgen?' Ik schudde mijn hoofd. 'Ik heb al twee banen.' 'Het verdient ook niet zo goed,' zei hij. 'Maar vier euro per uur.' 'Vier euro is niet echt de moeite,' zei ik. 'Nee,' zei hij. 'Daarom ben ik er ook mee gestopt. Voor deze krijg ik het dubbele.' De honden trokken aan de riem, ze wilden wel weer verder lopen. 'Ik doe het graag hoor,' zei hij. 'Maar vier euro is de moeite niet.'
2. Voor het metrostation liep een man met een grote zwarte hond. Ik stak over, want D. blaft tegen grote zwarte honden. 'Mooie honden,' riep de man die de hond begeleidde. 'Wat is dat voor ras?' Ik vertelde hem dat ze onherleide mixen zijn. 'En die van jou?' Het was een Cane Corso, zei de man met Amsterdams accent. 'Hij is mishandeld. Ze hebben een potlood in zijn oog gedrukt.' Hij vertelde dat de hond daarom verlegen is. 'Soms moet hij een hond een maand kennen, en dan gaat hij ineens spelen.' De hond zag er heel lief uit, heel zachtaardig. De man trok ineens aan de riem omdat hij vond dat de hond in de weg stond toen er iemand langs kwam, maar toen ik wegliep hoorde ik hem tegen de hond kletsen.
3. Mijn nichtje is bijna een jaar en vijf maanden, en ze is nu bezig met het combineren van spullen en bekenden. 'Eeffa,' zegt ze tegen mijn tas. De hondenriemen hingen aan de fiets. 'Olli,' zei ze, bij de riem.
4. Bij de Gaasperplas zagen we weer eens een vieze man. Hij droeg een gladde roze trainingsbroek en had beide handen in zijn broek om zijn piemel. Hij bewoog ze ritmisch heen en weer. 'Er loopt daar een vieze man,' zei ik tegen de vrouwen die ik even later tegenkwam. Verder deed ik of ik hem niet zag. Negeren is vaak het beste, en met D. erbij heb ik niks te vrezen. Het was pas tien uur, hij was er vroeg bij.
5. In het Beatrixpark ontmoetten we een puppy die met D. wilde spelen. Het was een kruising Jack Russel, en het hondje rende en rende maar, rond en rond, ook lang nadat D. was gestopt. Het maakte niet uit, dat ze er stond was al voldoende reden om te blijven rennen.
25 september
Venserpolder
24 september
Bij de wortel
Het uitgebreide programma voor de middag over dieren/milieu-activisme en filosofie is op de website te vinden.
23 september
Vandaag zijn overal ter wereld de dag en de nacht even lang.
23 september
Zit er eentje op het dak
22 september
Potlood
In het buitenbibliotheekje op het plein vond ik Op leven en dood van Anna Blaman (de negende druk, uit 1966). De flaptekst is al zo bedachtzaam en peinzend, geen enkele redacteur zou dat nu aankunnen (het moet flitsend en snel, want stel je voor dat de lezer afhaakt). En anders zouden de boekwinkels de tekst in de aanbiedingsfolder wel afkeuren - te traag, te saai. De omslag zouden ze ook saai vinden, terwijl hij mooi is. De roman zelf is nogal existentialistisch, en is ondanks rake beschrijvingen niet helemaal mijn smaak. Maar in mijn exemplaar heeft een lezer met potlood moeilijke woorden (zoals 'ephemeer') en een flink aantal zinnen en passages (vooral over zaken als lijden en illusies) onderstreept. Het ontroert me, dat grondige lezen, en ook de stukken die de onbekende lezer zo belangrijk vond, omdat ze allemaal over eenzaamheid gaan.
21 september
Burgerraden
Er staat vandaag een artikel in de NRC over burgerraden. Dat zijn raden van mensen die door loting gekozen zijn (zoals de jury's in de VS) en meedenken of zelfs meebepalen over politieke besluiten. Bijvoorbeeld over abortus in Ierland, of Brexit in Schotland. In de democratietheorie wordt al lang nagedacht over de vraag wat rechtvaardiger is - gekozen volksvertegenwoordigers of de dobbelsteen laten bepalen. Ook wordt veel nagedacht over hoe de bevolking meer betrokken kan worden bij politieke besluitvorming. Burgerraden sluiten bij allebei aan. Lees het stuk hier.
20 september
Moraliteit
Na onze presentatie bezocht ik een aantal andere praatjes en later die middag ging ik naar de workshop 'Can animals be moral? Assessing conceptual challenges and ethical implications', met presentaties van onder andere Kristin Andrews, Susana Monso en Maria Botero, mensen die in de frontlinie onderzoek doen naar de moraliteit van andere dieren. Het was heel interessant - zowel om het dieronderzoek dat genoemd werd, als om hun uitgangspunten. Je kunt hier een uitgebreidere beschrijving lezen. Een van de vragen die ik stelde ging erover dat de moraliteit van mensen vaak als hoger gezien wordt, in een hiërarchie, en de moraliteit van andere dieren als minder. Terwijl je je zou kunnen voorstellen dat ze ook beter zijn in bepaalde dingen - ik dacht aan vertrouwen, vergeving, geduld. Er werd even geaarzeld. 'Wij zijn de meest gewelddadige soort,' zei Andrews. 'Dus ze zijn eigenlijk overal beter in?' vroeg ik. De presentatoren knikten, er werd gelachen (en daarna hadden we het over hoe, en of, je 'beter' zou kunnen meten).
19 september
Groetjes uit Tampere (de bomeneditie)
Op het station biedt de omroeper haar excuses aan voor het lawaai dat de trein maakt
Twee mannen voor het station
Een konijn
Finse kunst en/of humor
Flat met spar
Pas op voor de grasmaaier op de begraafplaats
Wortels
Boom bij de universiteit
18 september
En buiten trekken de bossen voorbij
Ik zit in de trein tussen Helsinki en Tampere omdat ik daar morgen met Bernice Bovenkerk een paper presenteer op de Eursafe conferentie. Eursafe staat voor European Society for Agricultural and Food Ethics (lees hier meer over Eursafe). Wij zullen het hebben over het onderwerp van het VIDI-project: agency van dieren in het Antropoceen. We zullen betogen dat het ethisch gezien niet genoeg is om de waarde van niet-menselijke dieren te bepalen aan de hand van hun soortgebonden capaciteiten, maar dat we een relationele ethiek moeten ontwikkelen die hun perspectieven serieus neemt en dat niet alleen in individuele relaties doet, maar ook op macroniveau. Dat lijkt misschien utopisch, maar voorbeelden zijn o.a. sommige nieuwe vormen van ethologie/dieronderzoek en het feit dat dierenculturen steeds meer onderdeel worden van natuurbescherming.
17 september
De naderende ramp
Vandaag in Trouw, een aanbeveling voor Prinsjesdag.
16 september
Drachenwand
Ik las dat Onder de Drachenwand van Arno Geiger de Europese Literatuurprijs heeft gewonnen, en dat boek had ik jullie nog niet aangeraden, dus bij deze. Het gaat over een jonge Oostenrijkse soldaat, Veit Kolbe, die aan het front in Rusland gewond is geraakt en sindsdien aan zenuwaanvallen lijdt. Hij komt tot rust (of niet) in het bergdropje Mondsee. Het is erg mooi vertaald door Wil Hansen.
15 september
14 september
Stompen
Ik bezocht een bokswedstrijd in een museum. Het was mijn eerste bokswedstrijd (of eigenlijk waren het er zeven: zes normale en eentje die eigenlijk een performance was) en ik vond het een onappetijtelijke sport. Er waren twee boksers die mooi boksten, elegant, als dansers. Maar de rest was het best samen te vatten met 'stompen', zoals iemand uit het publiek tijdens de laatste wedstrijd riep. De performance, een wedstrijd tussen museumdirecteur Deirdre Carasso en kunstenaar Anne Wenzel, was wel geslaagd - nog steeds niet prettig om naar te kijken, maar het werkte: de kunstenaar speelde dat ze bokser was en was bovendien ontzettend fanatiek, de museumdirecteur had lange armen waarmee ze de klappen probeerde af te wenden. De kunstenaar won. Toen we terug naar de auto liepen hing er een grote volle maan boven de grachten, ik had ergens gelezen dat het een speciale was, maar hoe het precies zat was ik vergeten.
13 september
Bij de wortel
De registratie voor de middag over filosofie en dierenactivisme op 15 november is geopend. Klik hier voor het programma, de locatie, en overige info.
12 september
The melancholic animal
Vandaag is er een nieuw artikel van me uitgekomen, over depressie en animaliteit. Het is open access, dus toegankelijk voor iedereen, en hier te lezen/downloaden.
11 september
Fotoverslag Manchester
Dag Manchester
Man and van
De lieve duif tegenover het raam van de Airbnb
De Airbnb viel een beetje tegen
Oude tapijten uit de Andes in het Whitworth
Hey Lord
Hier viel en verdween een meteoriet
Een andere belangrijke steen
Play fair
Just eat
De universiteitsplanten
'Dan zetten we er gewoon gezellig wat bloembakken neer.'
10 september
Whitworth
Gisterochtend bezocht ik voor de conferentie begon het Whitworth Museum, een bijzonder gebouw waaromheen een klein park ligt. Het begint al goed, met links na de ingang een café en een workshopruimte voor kinderen, waar een jongetje met textiel bezig was, en recht een winkel, die vooral gericht lijkt op het in stand houden van planten en bijen. Er waren verschillende tentoonstellingen te zien, zoals bijvoorbeeld een met werk van vrouwelijke islamitische kunstenaars, een van heel oud Maya textiel (met veel emoticons in hun prints), een waarin de geschiedenis van Manchester door een groep zwarte kunstenaars herschreven werd, een waarin werk uit de canon in gesprek ging met werk van kunstenaars daarbuiten, en Parliament of ghosts van Ibrahim Mahama was met name goed. Ik was erg onder de indruk van het museum, van het werk en de toewijding aan het kritisch herschrijven van de geschiedenis, het werken met lokale kunstenaars, herwaardering voor degenen die tot nu toe niet serieus genomen waren, enzovoort - de sociale dimensie van kunst wordt er echt serieus genomen. De toegang is bovendien gratis, en bleek een ontmoetingsplek voor mensen die je in Nederland niet vaak in musea ziet: het werd echt gebruikt door buurtbewoners. Het park is trouwens ook bijzonder, met kunstwerken, oude bomen en bloementuinen.
9 september
Een boom in het asfalt
8 september
MANCEPT
Het is zondagochtend, de mensen worden langzaam wakker en ik ben onderweg naar Manchester voor de jaarlijkse MANCEPT Workshops. Dat is een grote politieke theorieconferentie, die bestaat uit wat ze panels noemen. Iedereen zit met een stuk of twaalf mensen in een panel, die allemaal een uur hebben om te presenteren (een praatje van 30-40 minuten en dan vragen en discussie). Samen met twee collega's, Angie Pepper en Josh Milburn, organiseer ik dit jaar een panel met de titel Just animals? The future of the political turn in animal ethics. Het is dus special gericht op politieke dierfilosofen, en er komen veel mensen die ik al een tijd niet gezien heb, dus ik verheug me. Ik ben benieuwd naar waar iedereen mee bezig is. Zelf presenteer ik The Party for the Animals and the Politics of Hope, een nieuw stuk (work in progress) over de PvdD en de politiek van hoop.
7 september
Kalmerend
De vogelgeluiden die bij metrostation Wibautstraat te beluisteren zijn (opdat reizigers zich veilig en gezond voelen) staan te hard. Het is alsof er een metershoge merel achter de muur kwinkeleert, en er menshoge duiven in het plafond roekoeën.
6 september
Mineral
Een liedje over een kleine steen (dat ik ergens in een oude digitale doos tegenkwam) (op de dropboxpagina kun je het invulscherm gewoon wegklikken).
5 september
Tweedehands boeken
In mijn droom bevond ik me op de zolder van een groot herenhuis. Ik wachtte op de kinderen van het gezin, een jongen van een jaar of negentien en een meisje van zeventien, met wie ik een afspraak had (ik was zelf ook van die leeftijd). Dit was hun kamer. De verdiepingen eronder waren van de ouders - de benedenverdieping stond vol met tweedehands boeken. De zolder was helemaal van hout, en de meeste meubels ook, waarschijnlijk was het al vijftig jaar in deze staat. De moeder van het gezin kwam me thee brengen, en ik zag direct (aan haar ogen vooral, maar ook haar bewegingen, die net wat vertraagd waren) dat zij betoverd was. Ik deed natuurlijk alsof ik het niet doorhad. Toen ze weg was, begreep ik dat het hele huis betoverd was. Op dat moment realiseerde ik me ook dat ik droomde, en dat dat me een voorsprong gaf om te ontsnappen. Ik zag in gedachten de gezichten van de kinderen voor me, en begreep dat zij ook betoverd waren (of zelf degenen die mij wilden betoveren, waar ik de moeder ook van verdacht - die dreiging was gedurende de hele droom reeël). Ik bedacht iets heel slims, wat ben ik vergeten, waardoor ik langs de moeder naar buiten kon. Mijn fiets (mijn echte fiets, ik vond het interessant dat die mee de droom in kwam) stond aan de overkant van de straat geparkeerd, en daar stonden ook stapels boeken, precies geschikt voor mij, maar ik nam ze natuurlijk niet mee, want ook dat had met die betovering te maken (even verderop lag ook een vrouw op de grond, maar die was niet echt). Ik fietste om een elektriciteitscentrale en hoopte vooral dat ik de kinderen niet tegen zou komen, ze zouden teleurgesteld zijn want hadden met mij geen kwaad in de zin. Toch kon ik het risico niet nemen.
4 september
Boomstoel
3 september
Het ene leven is het andere niet
Vandaag staat er weer een column in Trouw, over vluchtelingen, Arendt, Agamben en hoe het anders kan.
2 september
Soezen
Misschien mediteren honden en poezen een groot deel van de dag, of bevinden ze zich in het grijze gebied tussen mediteren en soezen, een prima plek om te verkeren.
1 september
Ploeg
Bij yoga deed ik de halasana, in het Nederlands de ploeg genaamd (de namen van yogahoudingen zijn vaak aandoenlijk - mijn lievelingsnaam is de duivenhouding). Daarbij maak je eerst een schouderstand en dan laat je je benen naar achteren zakken. Het is een onprettige houding, je hebt het gevoel dat je geen adem kunt halen omdat je nek en longen weinig ruimte hebben, maar de yin yoga gaat er juist om dat je in die onprettige houdingen (die met training/tijd vanzelf minder onprettig worden) ruimte vindt. En het was ook grappig, omdat het leek op hoe je als kind met je lichaam omgaat, gewoon iets uitprobeert en je benen ergens heen doet, iets dat er later eigenlijk niet vaak meer van komt, behalve met de yoga dan.
