31 oktober
Achterhoofd
30 oktober
Polderdierenprogramma
Het programma van het Polderdierensymposium staat online, en wel hier. Als je het wil bijwonen, stuur dan een mail naar polderdieren@gmail.com.
29 oktober
Hallo ochtend
Hallo ochtend, met je felle ster boven het hoekhuis, met je lege straten en je donkerte, met je mogelijk makende stilte en je buurkat onder de buurauto, met je nachtgedachten die langzaam plaats maken voor daggedachten, met je langzaam opkomende licht achter de kastanje van de buren, met je het-is-oké-Eva, met je bijna volle maan, met je grijze wolkenflarden tegen die langzaam opkomende lichtlucht, met je kinderstappen op de buurtrap, met je slapende hond op de bank, met je mag ik hier nog even blijven misschien wacht ik ergens op, dat mag, ik doe het ook.
28 oktober
Op het hondenbed
27 oktober
Zwartkopzanger
Stel je toch voor dat je door een windhoos op een verkeerd continent belandt en dan toch je weg weer weet te vinden.
27 oktober
Het begin van alles
Vandaag staat er weer een column in Trouw, over Aristoteles, glasvezel en de narwal.
26 oktober
Gewoon thuis op de bank
25 oktober
Verstaan
Wij hebben weinig woorden voor stilte. We geven betekenis vooral door met woorden, overbruggen daarmee afstanden, denken dat tenminste. In andere culturen is er meer ruimte voor stilte. In Japan zijn er bijvoorbeeld verschillende soorten stilte, die kunnen verwijzen naar waarachtigheid, intimiteit, schaamte en verzet. Die eerste betekenis wordt vaak als de belangrijkste gezien, die komt historisch gezien uit het zenboeddhisme, maar ook nu is stilte een deugd. Bijvoorbeeld in de politiek – niet hoe goed je spreekt telt, maar hoe goed je stil kan zijn. In nabije relaties, met partners of vrienden, is stilte ook belangrijk. Juist zo laat je zien dat je elkaar verstaat. (Barbara Smuts leefde met bavianen en beschrijft dat vrienden elkaar kunnen negeren, terwijl vreemden elkaar uitgebreid moeten begroeten – misschien is dat net zoiets.) Stilte is ook een manier om discreet te zijn en kan een manier zijn om je ongenoegen te laten blijken (dat is bij ons trouwens ook zo – ondanks onze nadruk op taal worden veel conflicten in stilte uitgevochten). Ik kom uit West-Friesland, waar men ook goed kan zwijgen, in alle samenlevingen met weinig woorden moet je goed opletten.
24 oktober
Mogelijke beginzinnen
Adorno had een hekel aan sport.
Ik haalde mijn rijbewijs op 9-11 - toen het vliegtuig zich in de eerste toren boorde liet ik net pasfoto’s maken.
De overbuurman heeft twee grijze bakken die hij altijd allebei buiten zet terwijl hij alleen woont en het plastic los wordt opgehaald.
De laatste gele blaadjes hangen al dagen met zijn drieën aan een tak.
Na een relatief rustige week haalde ik vandaag toch weer tien kikkers en padden uit de putten.
Rijkdom is altijd crimineel.
De kastanje in de tuin van de buren verkleurt maar langzaam.
23 oktober
Uma en de scheve boom die geen boom is
22 oktober
Als je maar lang genoeg leeft krijgt alles met elkaar te maken
Vlak voor de paddentrek was ik in het Lake District voor een lezing in het mooist gelegen theater – aan het meer dus – dat ik ooit zag. Het festival was georganiseerd door aardige mensen, dat is eigenlijk altijd zo, en al snel bleek dat het het zusterfestival was van een literatuurfestival in Dartington. Daar heb ik een jaar zang gestudeerd en ik ken helemaal niemand meer van daar, waardoor het een vreemd afgesneden herinnering en plek is die ik met niemand kan delen. (Over die plek schrijf ik een andere keer nog wel eens.) Maar al die mensen kenden het daar dus heel goed. De school bestaat niet meer, die is opgegaan in een universiteit, dat had ik via google al vernomen, maar de Dartington Hall wordt nog gebruikt voor evenementen. Hopelijk kan ik daar een keer wat doen. De dochter van een van de directeuren van het festival (die geloof ik zelfs in Dartington woonde), Flo, was er ook en bleek aan dierfilosofie te doen. Ook had ze in Utrecht gestudeerd (en eerder al eens een jaar in Nederland gewoond, toen weigerde ze te spreken omdat ze het niet eens was met de verhuizing). Ik sprak haar en ze wilde gaan promoveren bij Laura Cull, die ik toevallig die ochtend gemaild had om eens samen wat te doen (Laura was bezig met luisteren en dieren). Laura is in september de baas van DAS Graduate School geworden en doet nu mee met de dierendingen die ik hier organiseer. Flo promoveert bij haar en Laura had haar de call for papers voor Polderdieren doorgestuurd, waar Flo nu ook een praatje gaat geven. Maar over die conferentie later meer.
21 oktober
Op de bank in Ellezelles
20 oktober
Wel / niet / wel
Als het buiten nog donker is rijdt de bus langs als een oude film, stoelen die elkaar als scènes opvolgen, leeg / mens / leeg. Ritmisch licht tegen donker is altijd melancholisch, denk aan de vuurtoren die steeds ja zegt tegen het land (ja / nee / ja). Aan de lichtjes op de landingsbaan (hier / niet-hier / hier). Het niet duwt het wel naar voren en andersom kan het ook zo zijn. Wie hier niet is, wie hier wel is.
19 oktober
Op het plaatsje in de najaarszon
18 oktober
More
Om redenen die verder niet van belang zijn dacht ik aan Learning to love you more van Miranda July. De site was een tijdje uit de lucht maar is er weer. Hier.
17 oktober
Lekker op elkaar gestapeld in het theedoosje liggen en dan in slaap vallen
16 oktober
Sprokkelaars, scharrelaars
Op MUBI zag ik Les glaneurs et la glaneuse van Agnès Varda. Jullie hebben die film vast al vier keer gezien, maar ik zag hem niet eerder en wil hem toch onder de aandacht brengen. Via MUBI hier te zien maar elders misschien ook.
15 oktober
Geen probleem
De glasvezelmonteur draagt een afzakbroek. Hij is een uur te vroeg. ‘Niemand is thuis,’ mompelt hij als half excuus. Zijn collega komt straks en die legt dan buiten iets aan, hij zal binnen aan de slag gaan. Olli kwispelt, ook dit is bezoek. De monteur verdwijnt weer, de collega dient zich aan. Hij wil de oplader van mijn telefoon gebruiken en laat mijn telefoon vallen. Of hij de plantjes in de aarde voor het huis eruit mag halen. ‘Als je ze maar weer terugzet.’ Ik vraag of hij nog wat nodig heeft. ‘Wij hebben alles bij ons, mevrouw.’ Even later komt hij binnen met een gigantisch lange boor. Het lijkt de slagtand van een narwal. Ik vraag hem of hij de narwal kent, beschrijf het dier. Hij knikt, zijn ogen laten geen herkenning zien. ‘Is goed,’ zegt hij op bijna alles, zoals de eerste monteur steeds ‘geen probleem’ zegt. Er komt een derde monteur langs, die me vertelt dat de groene kabel die schuin voor het huis uit de grond steekt erg gevaarlijk is. Deze man heeft iets vijandigs. ‘Ik let er niet op,’ zeg ik. Ik kan me niet ook nog druk maken over kabels. De man vertrekt, de eerste monteur komt terug. Hij haalt de telefoon van zijn collega uit de oplader en legt zijn eigen telefoon eraan. Ik zeg dat hij voorzichtig moet doen met de staande lamp. ‘Geen probleem.’ Als ze allemaal weg zijn hangt er een kastje met HOERA! Geniet van uw glasvezelaansluiting. Van de zes plantjes voor het huis zijn er drie over, die staan nu vlak naast elkaar. Ik geef ze water, ik denk dat ze het wel overleven.
14 oktober
Tien miljard monden plus
Deze week is het wereldvoedseldag en verschijnt het boek Tien miljard monden, een bundel over hoe we met het wereldvoedselprobleem om moeten gaan. Samen met Bernice Bovenkerk en Hanneke Nijland schreef ik een hoofdstuk over dat het wereldvoedselprobleem niet alleen een probleem voor mensen is. We delen de wereld met een hoop andere dieren die ook moeten eten. Dit is het abstract:
Veganisme of menselijk diervoer? Een niet-antropocentrische benadering van het wereldvoedselprobleem
Verschillende onderzoekers betogen dat in een duurzaam en gezond voedselpatroon nog steeds ruimte is voor een kleine hoeveelheid dierlijke eiwitten (Fairlie 2010; Van Zanten et al. 2018; Van Kernebeek et al. 2016). Dit zou zelfs duurzamer zijn dan een volledig veganistisch dieet. In deze conceptie van duurzaamheid wordt echter voorbij gegaan aan de andere dieren met wie we de planeet delen, die ook belangen hebben, en vaak een essentiële rol vervullen in hun ecosysteem. Zij moeten ook eten. In deze tijd, die het Antropoceen wordt genoemd, hebben we bovendien te maken met een klimaatcrisis en verlies van biodiversiteit, die deels veroorzaakt worden door onze (vlees)consumptie. In onze bijdrage onderzoeken we wat een niet-antropocentrische benadering van het wereldvoedselprobleem zou inhouden en hoe die cultureel ingebed kan worden. Ook onderzoeken we of - als dierlijk eiwit noodzakelijk blijkt te zijn - menselijk eiwit een rol kan spelen in de transitie naar een echt duurzame wereld.
13 oktober
Er is geen kast
Vandaag in Trouw, over de Coming-Outdag, Shirley en Julie d' Aubigny.
12 oktober
Wat niemand je vertelt
Is dat het niet echt verandert. Niet echt. Je blijft altijd degene die. Er blijven altijd zondagmiddagen die. Er blijven altijd mensen die. Waarschijnlijk leer je niet eens om er beter tegen te kunnen, hoewel je leert je beter staande te houden. // Is dat het echt verandert. Echt. Je blijft altijd degene die. Er blijven altijd zondagmiddagen die. Er blijven altijd mensen die. Waarschijnlijk leer je niet eens om er beter tegen te kunnen, maar je leert je beter staande te houden. // En het is van jou.
11 oktober
Wie de baas is over betekenis
De gewone man is de baas over betekenis. De techniek is de baas over betekenis. Big Brother (leeft die nog?) is de baas over betekenis. De populisten, de media, het buurmeisje, de basisschoolleraar, de sterkste, de slimste, de mooiste, de beste. De beste is uiteindelijk de baas over betekenis. Iedereen is de beste, niemand is de beste. De kinderen zijn de baas over betekenis. De dieren zijn de baas over betekenis. Betekenis is de baas over betekenis, taal is de baas over betekenis, betekenis is de baas over jou, de baas is betekenis, wie de baas is komt voort uit welke betekenis we toekennen aan wat we waarnemen, aan hoe onze waarneming gestold is in wetten en regels en onuitgesproken verwachtingen, in sporen van machtsverhoudingen (overblijfselen en afdrukken), wie de baas lijkt is de baas, wie op de baas lijkt wordt de volgende baas.
10 oktober
Brussel
9 oktober
Verzin een woord dat niemand kent en dat toch iedereen begrijpt.
8 oktober
Habermas versus Foucault
7 oktober
de waarheid is o.a.
een onwaarheid die zichzelf als vals erkent, wat overblijft als je de onwaarheden eraf hebt getrokken, het geheel van waarheid en onwaarheid in beweging, het gedachte nulpunt, een lijn (al dan niet historisch) die bepaalde inzichten met elkaar verbindt, wat je denkt/zegt dat de waarheid is mits je ervoor gestudeerd hebt, uiteindelijk altijd (per definitie altijd) buiten ons bereik, een ei, een waardering van gegeven contingente gebeurtenissen, contingent of vaststaand, de ruimte na het hopen, het moment tussen slapen en waken (dat niet aan te wijzen is omdat in slaap vallen een proces is: toch is er een moment waarop je nog wakker bent en een moment waarop je al slaapt), een vraag, de natuur of de geest, iets wat je beter aan andere dieren over kunt laten, een beschrijving van een waarneming, een lange reis (misschien naar een ander continent, je rug is zweterig van je rugzak en je spreekt de taal niet, je bent uit je normale tijd en ze hebben hier allemaal gekleide gezichten), het moment net na het weglopen bij je graf, de grafdelvers scheppen aarde op je kist (de dood brengt je een bibliotheek in, de meeste schrijvers zijn dood), het punt op de rand van de verveling waar je staat te wachten, de vraag hoe je brokstukken aan elkaar lijmt (fragmenten gaan een verbinding aan als je ze achter elkaar zet, worden een verhaal, zoals je hersenen beeld en geluid synchroniseren), elke ochtend, de blik van een onbekende, een woord dat op het puntje van je tong ligt, iets dat er wel tegen kan om bewaard te worden, een toren van blokken (een kaartenhuis), een eenbenige zeeman die elke avond in het café aan de haven komt drinken en zich niet met anderen bemoeit en op tijd weer naar huis vertrekt, een hert dat je misschien zag wegschieten, een landschap waar je doorheen kunt rijden
6 oktober
De mechelaar met de nare baas
Op de terugweg van onze wandeling kwamen Doris en ik de mechelaar met de nare baas tegen. De man begon toen hij ons zag direct tegen zijn hond te schreeuwen dat hij naast moest en hij trok ook hard aan zijn riem. Soms zijn Mechelse herders een beetje edgy maar deze is waanzinnig lief. Ik zag de hond een speelsprongetje tegen de man op maken om iets goed te maken, maar hij deed niks verkeerd, hij lette op en liep al zo goed naast. Die man deed het verkeerd. Ze waren al te ver om er wat van te zeggen, ik had er even geen goede woorden voor, maar kom hem vaker tegen, volgende keer knoop ik een gesprekje aan. Nu liep ik met buikpijn verder.
5 oktober
De spreeuwen gaan elke keer zo leuk op het dak van de buren zitten
4 oktober
Luister eens naar iemand die je niet verstaat
Goede dierendag, lezers. Ik hoop dat jullie jezelf vandaag allemaal uitdagen iets extra's te doen - vegetarisch eten voor de carnisten, veganistisch eten voor de vegetariërs, dat soort dingen. Het is allemaal makkelijker dan je denkt. Zie bijvoorbeeld deze site voor recepten en informatie. En los van de individuele gewoontes kunnen we ons op allerlei manieren inzetten voor het grotere geheel: politici mailen, lid worden van de Partij voor de Dieren, bedrijven aanschrijven, doneren aan Animal Rights. Maar daar wilde ik het vandaag niet over hebben. lk wilde eigenlijk aankondigen dat ik morgen bij de seizoensopening van Spui25 een korte lezing geef over spreken en zwijgen, stilte en opgelegde stilte. Je kunt de avond hier via een livestream volgen. Het begint om 20 uur.
3 oktober
Hello cockie
Afgelopen week las ik een nieuwsbericht over vloekende papegaaien in een Engels dierenpark. De papegaaien, een groep van vijf, vloekten zo erg dat ze uit elkaar gehaald werden. Ze lachten er ook om. Het deed me denken aan een ander nieuwsbericht, van een paar jaar geleden, over ontsnapte papegaaien en kaketoes in Australië die hun wilde soortgenoten Engels leerden. Mensen interpreteren dat als een truc, maar de ontsnapte vogels zijn natuurlijk tweetalig en geven dat door. Het kantelt de verhouding: de mens is niet langer degene die hen woorden aanleert, zij gebruiken mensentaal voor hun eigen doeleinden. Wie weet waar dat toe zal leiden.
2 oktober
Een nagenoeg perfecte ontmoeting
Ik was op de foto geweest in een gebouw waar Breitner gewerkt had en haalde mijn fiets van het slot. Een jong hond – tussen pup en puber in – kwam me tegemoet. ‘Weer een lieve hond,’ zei ik zachtjes tegen mezelf. De hond van de fotograaf was ook aardig geweest, net als zijzelf trouwens. De jonge hond, zwart en glanzend, kwam kwispelend op me af. ‘Ja, jij bent een lieve hond,’ zei ik en ik aaide haar. ‘Ik zei het net al tegen mezelf.’ Ook de mens bij de hond, in een geel regenjack, lachte en zei ‘dat is leuk’.
2 oktober
Polderdieren 2: Denken over dieren in Nederland
CALL FOR ABSTRACTS
17 november, Wageningen University - ONLINE
Van de Oostvaardersplassen tot de intensieve veehouderij, van een Partij voor de Dieren tot de terugkeer van de wolf: niet-menselijke dieren houden de publieke opinie, en in toenemende mate ook de academische wereld, in Nederland bezig. De invloed van menselijk handelen op de wereld waarin we leven en op de levens van andere dieren wordt steeds groter. Tegelijkertijd worden dieren – mede onder invloed van wetenschappelijk onderzoek – steeds serieuzer genomen. Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat relaties tussen mensen en andere dieren veranderen. Het eerste polderdierensymposium (2015) bracht deze veranderingen in kaart en bracht wetenschappers die over dieren denken in Nederland met elkaar in contact. We zijn nu vijf jaar verder. Bovenstaande kwesties spelen nog steeds, maar er zijn ook nieuwe bijgekomen, en het vakgebied is uitgebreid. Tijd dus voor een nieuw Polderdierensymposium.
Prof. dr. Leonie Cornips (Meertens Instituut, Universiteit Maastricht) zal de keynotelezing verzorgen, over groetende koeien.
Wil je meedoen? Stuur dan voor 15 oktober een abstract van 100-300 woorden voor een presentatie van 20 minuten naar polderdieren@gmail.com. Wil je alleen kijken? Registreer je dan via polderdieren@gmail.com. Vermeld alsjeblieft in het onderwerp van de mail ‘abstract’ of ‘registratie’.
Het volledige programma alsmede praktische informatie zal t.z.t. waarschijnlijk hier te vinden zijn: https://polderdieren.wordpress.com.
1 oktober
30 september
Iemand vroeg of ik de stad mis
Het rook vertrouwd toen ik de metro uit kwam – een mengeling van uitlaatgassen, vuilnis en herfst. Ik liep naar de bioscoop, ik was te vroeg omdat de reis zo snel ging en ging naast het gebouw op een bankje zitten voor een restaurant dat gesloten was. Ik had een boek bij me, dat ik voor de vorm ook in mijn handen hield, maar keek liever naar de mensen die langskwamen. En iedereen kwam langs: de vrouw met de zelfgemaakte mondkap (alleen over de mond) op de vouwfiets met de tassen, heel langzaam, de man met de auto met reclame op de zijkanten en bonkende muziek aan, de vrouw die daar afkeurend naar keek, waar ik om moest glimlachen, wat zij zag en ze lachte niet terug maar er vonkte even iets in haar ogen, nou ja, nog veel meer, oud en jong, allerlei vormen, een mooi geklede jongen, op het terras naast me hield een oudere vrouw met kort haar een monoloog tegen haar vriendin over de kringloop, er waren ook duiven natuurlijk, ik had er nog wel veel langer willen zitten, zelfs het asfalt daar ken ik goed. Maar de film begon, het was een heel goede (Shirley), daarover een andere keer meer. En daarna wachtten in het donkere dorp de honden, Doris heeft zichzelf sinds haar loopsheid een jankje aangeleerd waarmee ze me begroette, toen we het laatste rondje liepen waren alleen de kikkers en de naaktslakken nog onderweg.
29 september
Julie d'Aubigny
Op de website van de NOS lees ik over een geschiedenisboek over vrouwen (van Richard Zuiderveld). Daarin wordt Julie d'Aubigny genoemd, die ik niet kende. Haar wikipediapagina wil ik jullie niet onthouden.
29 september
Landkaarten van angst
Vandaag gaat de column in Trouw over vrijheid en de publieke ruimte.
28 september
Dit zal ook wel weer een metafoor zijn
27 september
Natuurlijk
Het is natuurlijk een geruststelling, dat de dagen zich weer wat terugtrekken, dat de bomen in de tuin al licht verkleurd zijn, dat de lucht niet meer zo blauw is maar gelaagd wit, dat de mensen binnen blijven en de dieren buiten bezig zijn met winter, dat de lamp aan kan, dat de kachel bijna aan kan, dat de ochtendnevel geen warmte meer belooft.
26 september
Dag eiland
26 september
Vloeibaar denken
Op de laatste dag van mijn verblijf op Vlieland krijg ik de drukproef toegestuurd van De stem van de Noordzee, een bundel over luisteren naar de Noordzee, die over een dikke maand verschijnt bij Uitgeverij Boom. Er is een essay van mij in opgenomen over in gesprek gaan met deze zee, een interview met Latour en nog meer relevants. De Ambassade van de Noordzee, waar ik eerder over schreef, heeft dit project in gang gezet.
25 september
Beeld II
25 september
Beeld
Het zou gaan regenen maar het waait vooral. Doris gromt soms tegen de wind, als die deuren beweegt of ramen. Niets sluit hier precies. Vanochtend wilde ik tijdens ons hardlooprondje een foto maken van een den die op de goede manier voor een duin stond, maar naarmate we dichterbij kwamen veranderde de compositie waardoor ik tegelijk dichterbij en verder af raakte van het beeld dat ik in mijn hoofd had. Zoiets gebeurt met het schrijven ook – er verandert wat en daar heb je nooit helemaal grip op, zelfs niet als je je hart in de tekst gooit (of juist niet). Morgen vertrekken we weer naar het vasteland, daarvoor lopen we nog een keer naar het strand. Doris is bang voor de zee, maar misschien ontmoeten we Claus weer, dat is een kleine border collie die ze lief vindt en met wie ze wel wil spelen. En anders gaan we gewoon niet ver.
24 september
Groetpraktijken op het eiland
Niet iedereen groet, mensen die alleen lopen vaak wel, maar als het er twee zijn, lopend of op de fiets, groet er vaak maar eentje. Meestal de voorste, meestal neemt de man het voortouw in groeten (de man fietst vaak voorop). Soms is het de achterste, die is dan vaak een ouder familielid. Vanochtend groette een man met een klein kind (lopend) me helemaal niet. Overdreven groeten komt ook voor, maar minder dan op het vasteland.
23 september
Uitzicht II
23 september
Uitzicht
Bewolking, nevel. Het donker blijft langer tussen de bomen hangen dan de afgelopen dagen. We lopen per ongeluk naar de vuurtoren – ik volg Doris, die goede paden kiest. Op een eiland is bijna alles ook symbolisch. Bij de vuurtoren hoort uitzicht, over de vallei, richting het dorp, zee aan twee kanten. En mensen – in het bos en de duinen lijkt het of we de enigen hier zijn, soortgenoten tegenkomen doorbreekt iets.
22 september
En ook het groen tegen het blauw
22 september
Naar nergens
Op de eerste dag van de herfst joggen Doris en ik naar Stal Edda, aan de andere kant van het eiland. Het is verder dan ik ingeschat had. Zondag liepen we per ongeluk ook al twaalf kilometer hard (ik loop regelmatig hard maar meestal niet meer dan een minuut of vijftig). Doris baalt, die neemt liever kronkelpaden naar nergens dan het witte fietspad dat helemaal naar het oosten van het eiland loopt. Vroeger zat deze manege, waar je buitenritten met IJslanders kunt maken, bij het Strandhotel, niet ver van waar wij logeren. Maar in 1992 zijn ze verhuisd, zegt het meisje dat poep uit de paddock schept. Ze is zelf van na 1992, maar vertelt het alsof ze erbij was. Dat is de juiste manier om zoiets te vertellen. Ik vertel haar over het essay, soms is het fijn om een vreemde in vertrouwen te nemen, ze vindt het bijzonder. Ik vertel haar niet dat ik nu niet meer zou rijden en ook niet hoe gelukkig ik op die ritten was (ik hield er ook een liefde voor IJsland aan over). Op de terugweg vindt Doris een ander pad, dat sneller is, voor we het weten zijn we weer in het bos-aan-de-overkant-van-de-weg en dan is het nog maar een minuut of tien rennen naar huis.
21 september
Zeezeezee
20 september
Van een eiland
Samen met Doris ben ik op Vlieland. Ik kwam hier vroeger vaak, als kind en ook daarna nog een paar keer, maar de laatste keer is alweer bijna twintig jaar geleden. Ik wil over het eiland schrijven in mijn essay voor de Maand van de filosofie. Hoe precies weet ik nog niet – het gaat over hoe de dingen veranderen, hoe dat troostrijk kan zijn en verschrikkelijk, soms tegelijk. We logeren in een huis op palen, eronder wonen dieren, ik hoorde ze vannacht. Het strand is als altijd lang en leeg, aan de overkant van de straat begint het bos, voor het huis staat een hoge den te waken. Ik luister naar Caroline Shaw, lees De onzichtbaren van Roy Jacobsen en Unquiet van Linn Ullmann. Vanochtend sprongen de mussen al vroeg vlijtig van tak naar tak in de rozenbottelstruik. Daarna zagen we fazanten en verschillende soorten meeuwen op het strand - veel meeuwensoorten kunnen zeker dertig worden, dus misschien waren die er vroeger al.
19 september
En de horizon
18 september
De nummering
Op het eerste rondje van de dag, het was net licht, kwamen de honden en ik aan de rand van het opgebroken stuk straat een oudere man tegen. Hij had krullend grijs haar, een beetje vettig, maar op een artistieke manier, en een licht verwilderde blik in zijn ogen. Hij wilde de naam van de straat aan de overkant van de sloot weten. Achterop zijn fiets zaten grote fietstassen, ik denk dat hij kranten bezorgde en dat dit zijn eerste werkdag was. Doris wilde tegen hem blaffen maar bedacht zich, Olli snuffelde aan een zandhoop. Ik zocht het op mijn telefoon op (de straten lopen vreemd in deze buurt, krijgen soms ineens een nieuwe naam en houden dan weer een blok lang dezelfde). Hij bedankte me niet, zei iets van ‘dan weet ik dat’. Drie uur later zagen we hem weer, een paar straten verder, zijn hoofd was rood geworden. Ditmaal schreeuwde hij naar me vanaf de overkant van de straat, of ik wist hoe de nummering verliep. Dat wist ik niet. Zo lang woon ik hier nog niet. Gelukkig kwam er een man in een felgekleurd sportpak langs, die wist hoe het met de nummering zat. Olli rook nog even aan de dode egel die daar al een paar dagen in het gras ligt en toen liepen we verder, we hebben de man verder niet meer gezien.
17 september
Pootjes 4
16 september
Pootjes 5
15 september
Orka-aanvallen
Vandaag schrijf ik in Trouw over orka's, luisteren en de wijsheid in andere werelden. Hier.
14 september
Onderwereld, bovenwereld
Op de website van de NOS zag ik een filmpje over een doodskist die gemaakt is van het wortelnetwerk van paddenstoelen, die in de grond verder leven als jij begraven bent. Op de een of andere manier een troostrijk idee. Hier.
13 september
Of er al een woord is voor de aan wanhoop grenzende droefenis als je de boodschappen van andere mensen in hun supermarktkarretjes ziet.
13 september
Belletjes
Op de website van de NOS lees ik dat een paar gribussen een proefproces tegen loslopende katten willen voeren omdat die vogels doden. Ik vind zeker dat mensen een verantwoordelijkheid hebben naar de andere dieren als ze met katten leven (het is een moeilijk geval in Zoopolis, onze toekomstige meersoortige gemeenschap), maar dit slaat de plank mis. Het zou effectiever en juister zijn om een proefproces tegen de mens te voeren (verantwoordelijk voor grotere aantallen dode vogels, o.a. door gif in landbouw). In de VS en (vooral) Australië loopt deze discussie al jaren. Lees bijvoorbeeld dit stuk van Marc Bekoff over wat er misgaat in het beschuldigen van katten.
12 september
Naar rood en terug
In de schemering vloog een roofvogel over de woonwijk – een soort zegening. Ik wees de honden erop, maar hun interesse lag lager, en ze hadden gelijk, daar gebeurde ook van alles, naaktslakken gleden rond, er lagen al gevallen bladeren, die zijn ook een zegening, konden wij maar verkleuren, ik zou het elk jaar doen.
11 september
10 september
Politieke dieren denken
Gistermiddag begon MANCEPT, de politieke filosofieconferentie die jaarlijks in Manchester plaatsvindt, ditmaal online. Ook dit jaar organiseer ik met Angie Pepper en Josh Milburn een panel over dieren. Het programma kun je hier vinden. Gisteren presenteerde ik een praatje over Foucault en elanden (oftewel de invloed van macht op relaties met andere dieren.) Vandaag beginnen we in India en eindigen we in Zambia. Het is minder leuk dan in het echt maar beter dan niks.
9 september
Nieuws
Komend jaar schrijf ik het essay voor de Maand van de Filosofie (dat is april). Het thema is De natuur was hier en de fabuleuze Bibi Dumon Tak schrijft het kinderboek. Ga je dus vast maar een beetje verheugen.
8 september
Winterweg
Een beeldverhaal. Klik steeds op het plaatje om verder te gaan. Het begin is hier. (Een winterweg is een weg die alleen begaanbaar is als het koud genoeg is - het zijn dus wegen die verdwijnen.)
7 september
De wereld is zo groot
6 september
Pakken
Sinds begin juni heb ik ongeveer 130 kikkers en padden uit de putten in de steegjes achter mijn huis gehaald. Vanochtend was er voor het eerst een pad die met haar of zijn armen mijn hand vastpakte, heel stevig, de greep bleef nog lang voelbaar nadat de pad allang de bosjes in gescharreld was.
5 september
2640
Op een speciaal gebouwde orgel in de Duitse stad Halberstadt wordt het stuk As Slow As Possible (ORGAN/ASLSP) van John Cage gespeeld. Na zes jaar dezelfde toon was er vandaag een klankwissel. Het stuk duurt nog tot 2640.
4 september
De muizen kregen ook een broodhoofd
Hier.
3 september
Herinneringen zijn ook gebeurtenissen
Afgelopen zomer heb ik weer eens wat muziek opgenomen - o.a. liedjes, die komen nog, en deze EP - herinneringen zijn ook gebeurtenissen.
2 september
Weesp
In Weesp renden 45 paarden samen een rondje door de stad. Ze liepen daarna weer braaf terug naar huis. Het laat zien dat dieren over het algemeen goed met meer vrijheid om kunnen gaan. In het filmpje op de site van de NOS zegt de manegehouder dat er gelukkig geen kinderwagen geraakt is, maar paarden kijken heus wel uit (daar is ook onderzoek naar gedaan, dat ze zich bewust zijn van hun eigen formaat en daar rekening mee houden). Meer hier.
1 september
Nest worden
1 september
Hoed u voor de normalo's
Vandaag in Trouw.
31 augustus
Praatje Verwerelden
Goedemiddag lieve aanwezigen,
Bedankt voor jullie komst.
Ik denk de laatste tijd veel aan Pauline Oliveros, een componist van experimentele muziek en accordeonist, die een deel van haar leven wijdde aan wat ze deep listening noemt. Eind jaren zestig verhuisde ze van San Francisco naar San Diego om daar aan de universiteit te werken, en daar stuitte ze op een samenbalsel van politieke wanhoop – Kennedy werd vermoord, de Vietnamoorlog was aan de gang, er waren heftige studentenprotesten. Ze reageerde daarop door naar binnen te treden, begon te werken aan wat later haar ‘Sonic meditations’ zouden worden, en verbond luisteren met helen en genezen. Ze speelde bijvoorbeeld een jaar lang maar 1 toon op de accordeon, de A. Jullie kennen misschien haar lange drone-achtige composities waarin maar heel weinig verschuift, die een toestand opwekken, daarnaar luisteren vraagt om deep listening en wekt het op. Maar diep luisteren is ook een commitment in het dagelijks leven, een levenshouding. Luisteren is in deze context niet passief, het is juist noodzakelijk om je houding te kunnen bepalen, ook je politieke houding, en om als jezelf door het leven te kunnen gaan (Oliveros was ook actief in de vrouwenbeweging).
We bevinden ons nu ook in een crisis, of allerlei crisissen, waarvan die die de natuurlijke wereld betreft misschien het urgentst is (en waarvan de oorzaken verbonden zijn met die van de andere crisissen, maar daarop ingaan voert hier te ver). Die te lijf gaan vereist actie, maar om te weten welke richting die moet nemen moeten we die natuurlijke wereld op een nieuwe manier leren kennen. Dat betekent dat we goed moeten luisteren (en onder luisteren versta ik ook kijken, etc).
Arturo Escobar, een antropoloog, schrijft dat we toe moeten naar een pluriversum. Daarmee bedoelt hij een wereldbeeld dat rekening houdt met het feit dat er verschillende wereldbeelden zijn. Hij denkt, en dat ben ik wel met hem eens, dat ons westerse wereldbeeld, dat scherpt afbakent waar de mens begint en de rest van de wereld begint, dat de rede als zaligmakend ziet – hij pleit in contrast daarmee voor een soort voeldenken – dat dat idee van de mens onze problemen veroorzaakt heeft en niet kan oplossen. Maar er zijn ook menselijke culturen die een ander wereldbeeld hebben, de wereld op een andere manier leren kennen, zich anders positioneren. Die bieden wellicht een betere lens om onszelf opnieuw uit te vinden. In aanvulling op Escobar lijkt me dat er ook allerlei dierenwerelden en plantwerelden zijn, soms verbonden met de menselijke, soms micro- zoals van de kikkers hier en soms macro- zoals van de trekvogels (de spreeuwen zijn hier bijvoorbeeld net weer teruggekeerd). Ook daar zijn andere ideeën over samenleven, andere vormen van kennis te vinden.
Kennis en macht zijn zoals Foucault steeds benadrukte met elkaar verweven. Onze manier van kennis over de natuurlijke wereld verwerven gebeurt vaak van bovenaf. Letterlijk: als we een tuin zien, dan brengen we die op een abstracte manier in kaart, we beoordelen wat bruikbaar is en wat niet, wat mooi is en wat niet. Dat volgt uit het idee dat wij dat mogen, de macht ertoe hebben, en het versterkt onze macht (Escobar: groot is niet per se machtig). Grasmaaien is al een manier om je stempel op een habitat te drukken.
Ik kwam hier in februari wonen. De tuin leek helemaal kaal, de woningstichting had alles weggemaaid en omgehakt, op de struik achterin na. Ik kwam er al snel achter dat er allerlei dieren woonden – kikkers en padden en slakken en mieren. En wilde eigenlijk van hun weten hoe ik deze tuin moet beheren. Sindsdien is er van alles opgekomen, behalve brandnetels en bramen haal ik weinig weg. Ik heb het een en ander aangeplant, veel daarvan is opgegeten door de slakken of overgroeid. Ondertussen gebruiken de honden de tuin op hun manier. Zeker Olli heeft daar sterke ideeën over.
Deze tentoonstelling is deel van dit onderzoek: hoe moeten we nou eigenlijk kijken en luisteren naar wat er om ons heen gebeurt, waar richten we onze aandacht op? Ik ben trots en blij om dit samen met Gijsje Heemskerk te doen, en vereerd dat de andere kunstenaars meewerken. Semâ Bekirovic werkt aan een project met DDR-standbeelden en kinderen in Duitsland dus die kan er helaas niet bij zijn; Miek Zwamborn en Rutger Emmelkamp hebben een werk opgestuurd, daarover later meer, zij wonen en werken op een Schots eiland en kunnen hier niet heen reizen. Maar Verwerelden gaat ook over wat ver weg is en wat dichtbij, over schaal en formaat, en over samenwerken op nieuwe manieren in een tijd waarin we afstand moeten bewaren. Marit Mihklepp en Piyojo oftewel Rik Möhlmann spelen hier vanmiddag, die wil ik ook vast van harte bedanken. En Olli Meijer, de kuilengraver, en Wiske Heemskerk, die nu bezig is met een performance in de plantenbak. En tot slot uzelf natuurlijk. Wij bieden u alleen maar een beginnetje, een opening, het is onze hoop dat u hier vandaag maar ook daarna verder gaat met kijken en luisteren naar wat er allemaal is, om voorbij de oude hiërarchieën contact te maken en ons opnieuw te wortelen.
30 augustus
Verwerelden
Vanmiddag vond de eerste versie van Verwerelden plaats, een onderzoek/tentoonstelling/weblog naar en over je verbinden met de andere werelden die om en in de standaard menselijke huizen. Op uitnodiging vanwege corona en omdat het in mijn tuin gebeurde. Er werd geluisterd en gepraat, honden en slakken droegen hun steentje bij. En soms werden mensen even planten, zoals Marit Mihklepp op de foto hierboven.
29 augustus
Dieren, klimaat en gezondheid
Samen met Charlotte Blattner en Kathrin Herrmann organiseer ik een zesdelige serie webinars over dieren, klimaat en gezondheid. Het gaat om online bijeenkomsten via zoom - in het Engels, want met een internationaal gezelschap - die gratis toegankelijk zijn. Voor de eerste is de registratie al geopend. We hebben een website waar alle informatie op te vinden is. Die vind je hier. Het gaat ongeveer hierom: Be it the COVID-19 crisis, the sixth mass extinction, or the ongoing collapse of the world’s climate: Our relations with other animals, the way we treat our environment, and our attitudes toward global health are urgently in need of change. Although there is merit in studying these phenomena in isolation, we, the organizing team behind the webinar series “Animals, Climate Change and Global Health”, believe that they are intimately connected, have common causes, and often mutually reinforce one another. Door de coronapandemie is nog duidelijker geworden dat deze zaken met elkaar verbonden zijn maar er wordt binnen en buiten de academische wereld nog te weinig samen nagedacht - veel gebeurt op eilanden. Deel deze bijeenkomsten vooral met geïnteresseerden: er staat nogal wat op het spel dus het is fijn als zoveel mogelijk mensen meedenken.
28 augustus
Kijk eens wat mooi
De Sonic Meditations van Pauline Oliveros staan gewoon online. Hier.
